 айгырI зат. Жылкынын үйүргө кошулуучу эркеги. Айгыр бол
ор кулундун жаак эти чоң болот (макал).
АЙГЫР II: са
ры айгыр — саргыч түстөгү келген кичирээк чымч | айгыш |
айдаI этиш. 1. Турган жеринен башка бир жакка чаап, жазг
ап, дабыштап ж.б. кетирип жиберүү, кууп жиберүү, оо
лактатуу, алдындагы малды тескей жүрүү. Ээрди атт | айдагар |
айдайсын. Ай сыяктуу, абдан сулуу, назик, жадырап-жайна
ан. Толгон айдай, Тууган айдай. Айдай сулуу. | айдайтсырд. Күчөтүү, шыкак берүү маанисинде айтылуучу к
ыйкырык. |
айдаксырд. 1. Итти тукурууда колдонулуучу сөз. Ой-тоону
бузуп жапырып: Айдак, айдак, айдак—деп, Куу түл
үнү шаштырып («Семетей»).
2. өт. Тукурук, тук | айдактаэтиш. 1. Итти тукуруу. [Алыбек] анда-санда иттерин а
йдактап коёт (Жантөшев).
2. өт. Башка бирөөгө тукур
уу, өчөгүштүрүү, кайраштыруу. [Сейитти.].. бирөө ай |
айдактатайдакта этишинин аркылуу мамилеси. | айдактооайдакта этишинин кыймыл атоочу. |
айдалайда этишинин туюк мамилеси. | айдалууI сын. Айдоодогу, айдалып бара жаткан. Айдалуу мал.
АЙДАЛУУ II сын. Айдалган, айдалып себилген, айдал
п коюлган. Балаң пайдалуу болсо, аштыгың айдалуу |
айдамаI сын. Жапайы эмес, айдалуучу, эгилүүчү (мис., өсүмд
үк жөнүндө). Айдама эгин.
АЙДАМА II сын. Бирөө айтм
йын, өз демилгеси менен эч нерсе иштебей турган, | айдарI зат. Төбөгө коюлган чач. Беш балбанды карасаң, Тө
бөдө айдар чачы бар («Манас»).
АЙДАР II зат. А
дарым жел, желаргы. [Чаргын].. жогортон муздак айд |
айдарлуусын. Айдары бар, айдар коюлган, айдар чачтуу. | айдарымзат. Желаргы, азыраак жел (көбүнчө эртең, менен, ке
чинде жүрүүчү жел). Айдарым желге ыргалган, Ак кай
ыңдай шоодурап (Маликов). |
айдат1. айда этиштеринин аркылуу мамилеси.
2. Токтолбой
айта бер, жөнөтө бер деген мааниде шыкак берүү ир
етинде колдонулуучу сөз. Айдат, Манастан, биз да б | айдашайда этиштеринин кош мамилеси. |
айдоо I зат. Айдалып коюлган же айдалып эгин себилип ко
лган жер. Келатып айдоо бойлоп көзү чалды Тердик
ей ала болуп калган солун (Турусбеков). Айкөлдүн | айдоочзат. Чабылуучу күлүктөрдү коё бериле турган мара
а жеткирүүчү киши. Күлүккө жеңдей-жеңдей балдар
инип, Айдоочтор жолго салып ыкчамдады (Маликов). |
| айдөөш | айдөшсын. Барган сайын көтөрүнкү, көкүрөк жагы улам өй
өлөп жазыраак тарткан (мис., жер жөнүндө). [Кыштак
ын] батыш тарабы айдөш тартып, улам көтөрүлө бери |
| айдын | айдыңзат. 1. Айдын жарыгы, жаркын; айдын жарыгы түшүп ту
ган жер. Айдыңга салып кырман сапырдым.
2. Кен, жа
ык, мелтиреген, чалкар; даңгыл. Тетиги айдың сары |
айдыңдуусын. Атагы алыска кеткен, даңктуу; айбаттуу, сүрдү
ү. Ала-Тоодо айдыңдуу, Ак калпак кыргыз элим сен (Т
октогул). «... Менин Нурматыма... кызын бербесе, т | айза |
| айкай | айкалэтиш. Кынала жанашуу, кыналышып жанашкан абалда б
олуу, айкалышуу. Ал кезде айлың бирге ык болгон со
ң, Айкалып езүң менен тааныш болду (Токобаев). |
| айкала | айкалышэтиш. Кынала жанашуу, кошулуу, чырмалыша биригүү;
айкашуу. Айкалышып көрүшүп, Сөзгө мыкты кандыңбы?
(Тоголок Молдо). Айкалышып асылдар Кошулушуп кал |
=
=