Меню
Эл-Сөздүк
Список слов словаря - - слова начинающиеся с "ча"

<< 14 >> 14 из 28 12 13 14 15 16 17
 чалыраңдоо
чалыраңда этишинин кыймыл атоочу.
 чалыш
I зат. Таза кандуу тукум менен жөнөкөй тукумдун ор
тосунан чыккан аргын (көбүнчө жылкы жөнүндө). Жыг
п алдың, Атакан, Тоялынын чалышын
(Токтогул). Чалы
 чалышта
этиш. Буту туз шилтөөгө келбей калуу, темтеңдеген
дей басуу. [Акимдин] буту чалыштап, теңселип бара
атат
(Сасыкбаев).
 чалыштоо
чалышта этишинин кыймыл атоочу.
 чама
I зат. 1. Кандайдыр бир ишти иштөөгө жетерлик күч, к
убат, дарман, ал. [Чапандын] бүчүлүгүн чечип отуру
га
[Татыбектин] чамасы келген жок (Байтемиров). Ба
 чамала
этиш. 1. Чамасын болжоо, болжолдоо. Кашаттан кабар
берди го, Чамалап сенин алыңды
(«Эр Табылды»
).
2. Жакындоо. Кырктарга чамалап калган кызыл тор
 чамалаш
такт. Бирдей дээрлик, тең чамалуу, барабар, катарл
аш, жакын. Мурат атынын оозун тартып, анын [Күлжан
ын
] арка жагынан ага чамалаш желдирди (Байтемиро
 чамалек:
чай-чамалек к. чамек.
 чамалоо
чамала этишинин кыймыл атоочу.
 чамалуу
сын. 1. Кандайдыр бир өлчөмгө, санга жакыныраак, бо
лжол менен алганда кандайдыр бир өлчөмдө, санда.
еле жаткандар он беш чамалуу
(Сыдыкбеков).
2. Анча
 чамасы
мод. Болжолу, сыягы. Келин атка конгонуна ары кетс
е эки жыл болгондур, чамасы ошондой көрүндү
(Убук
ев). Чамасы, жаандын басылчу түрү жок («Ала-Тоо&
 чамбыл
сын. Бозомук, ылай чачырагандай түс, ботала. Окшош
жээрде кашкалар, жалаң чамбыл кашкаларга айланг
н
(Жантөшев).
Боз чамбыл — киргил, тунук эм
 чамгарак
зат. Түндүккө каршы терши сайылуучу, ийилип жасал
ган ичкерээк, узун жалпак жыгачтар. Коломтодогу ч
ала күйгөн чычаланын көк түтүнү созулуп чамгарак
 чамгаракта
этиш. 1. Өйдө көтөрүлүп булгалактоо. Куйругу чамга
рактаган Бөрүбасарын ээрчитип,
[койчу], койду жай
п жөнөдү
(Абдумомунов).
2. өт. Чакчарылуу, көтөрүл
 чамгарактат
чамгаракта этишинин аркылуу мамилеси.
 чамгарактоо
чамгаракта этишинин кыймыл атоочу.
 чамгыр
зат. Түбү жоон болуп чыгып, желүүчү жашылча өсүмд
гү жана анын тамыры.
 чамда
этиш. Ылдамдоо, ыкчамдоо, тездөө, шашуу, шашылуу. К
етмен чаап жаркырап, Чамдагыла колхоздо
(Барпы). Ч
амдагыла, эртең да күн ачык болот экен
(Сыдыкбеко
 чамдан
чамда этишинин өздүк мамилеси.
 чамдат
чамда этишинин аркылуу мамилеси.
 чамдоо
чамда этишинин кыймыл атоочу.
 чаме
зат. Чайдын кайнатылып, даамы чыгып бүткөндөн кий
инки калдыгы.
 чамек:
чай-чамек же чай-чамалек — чай жана ошол сыякту
у майда-чуйда тамак аштын жалпы аты.
 чампа
зат. Кол менен чапкылап жасалган уйдун тезеги; жа
па.
 чампала
этиш. Чампа кылуу, чапкылап, жампа түрүнө келтирү
.
 чампалоо
чампала этишинин кыймыл атоочу.
 чамын
этиш. 1. Жулунуу, жулкунуу, атырылуу. Күүлөнүп тулп
ар чамынат, Күбүрдөй көбүк жамынат
(Аалы). Ак жолб
рстой чамынып, Айкырып атка мингенде
(«Манас&ra
 чамынды
зат. Жыгачты кескенде, чапканда же жонгондо түшкө
н майда бөлүкчөлөр. Уста балтасын чапкан сайын ча
мындылар анын тегерегине ак ала болуп толо берди
 чамынуу
чамын этишинин кыймыл атоочу.
 чан
I зат. Кылычтын, канжардын сабы.
ЧАН II этиш. Теңсин
бөө, өзүнө тең деп эсептебөө, өзүнөн төмөн саноо,
емсинтүү. Кыз алган жарды жаман деп, Акылың болсо
 чаң
I зат. 1. Аба менен көтөрүлүүчү же кандайдыр бир не
сенин үстүнкү бетине ылдам жугуучу жеңил кургак,
эң майда тозоң. Бүгүн эртең менен күн жаап басылг
 чана
I зат. Кардын же муздун үстү менен жылгаяктатып сү
йрөп жүрө турган жалпак тамандуу жүк ташуучу же к
иши түшүп алуучу транспорт каражаты жана ушунун
 чанаа
туурасы: чана.
 чанак
зат. 1. Көздүн чарасы. Темирдин көз чанагы жашка то
ло түштү
(Жантөшев).
2. Өсүмдүктүн буласын каптап
урган кутуча, кабыкча. Пахтаны терсең таза тер, Ч
 чанач
зат. Кымыз, айран сыяктуу суюктуктарды куюп алып
үрүү үчүн колдонулуучу эчкинин туюк союлган тер
синен жасалган идиш. Идиш жок, кымызды чаначтан э
 чаңгыл
сын. Ачык түстө эмес, киргил, бозомук киргил. Бийи
теги чаңгыл тумандан сызылып өткөн айдын алсыз н
уру
(Аалы). Сүлүктү тоолору боз чаңгыл болуп тунжу
 чаңгылдан
этиш. Чаңгыл түскө кирүү, чаңгыл болуу. Темир уста
кана цехи боз чаңгылданып, ширенди жыттанып, калд
ыр-күлдүр этет
(Сасыкбаев).
 чаңгылдануу
чаңгылдан этишинин кыймыл атоочу.
 чаңгылт
чаңгыл менен бирдей.
 чаңгыт
сын. Бозомук, суюк киргил, боз, өңү бир аз гана бур
лган, чаңыт. Эртең менен чаңгыт жарма жасап ичип
турабыз
(Элебаев).
 чанда
такт. Анда-санда, бирин серин, сейрек. Күлжандай к
з чанда чыгат
(Байтемиров). Деги, чанда бири-бири
олбосо,
[Карпыктыкына] эл көп барчу да эмес (Элеба
 чаңда
этиш. 1. Чаң көтөрүлүү, чаң чыгуу. Көптөн бери күн ж
аабай, чаңдап жатуучу жолдор жаанга жуурулду
(Бай
темиров).
2. өт. Чаң салуу, чуу түшүрүү. Ал кезде кө
 чаңдаак
чаңдак менен бирдей.
 чандай
этиш. Курсагы бөтөнчө чоң көрүнүштө, көбүңкү көрү
нүштө болуу. Деп Базарбай Түкүйгө Чандайып турат
мактанып
(Үмөталиев). Өлгүдөй тоюп чандайып, Жоо с
 чандайт
чандай этишинин аркылуу мамилеси.
 чаңдак
сын. Чаңдуу, чаң көп чыга турган, чаңдай берүүчү. Ч
аңдак жол.
 чаңдат
1. чаңда этишинин аркылуу мамилеси.
2. чаңдаштыр м
нен бирдей.
 чаңдаш
этиш. бот. Өсүмдүктөр чаңдары аркылуу урукташуу.
 чаңдашты
Р чаңдаш этишинин аркылуу мамилеси.
 чаңдашуу
чаңдаш этишинин кыймыл атоочу.
 чаңдуу
сын. Чаңы көп, чаңы бар, чаң баскан. Кампанын чаңду
у деми өпкөнү кысат
(Айтматов). Чаңдуу чөлдө сейре
к коён болчу эле, Чыктуу чөпкө бүйрү чыга тойбого
 чандый
чандай менен бирдей.
 чандыр
I зат. Ичтин санга жакын төмөнкү бөлүгү. Атымды ул
м-улам чандырга чапкылап коём
(«Ала-Тоо»).
Ч
АНДЫР
II этиш. Бирөөгө (көбүнчө эркек аялга, же аял
 чандырла
этиш. Чандырдан ала бастыра тартып, ээрдин эки ка
талынын аяк жагы менен бириктире байлоо.
 чандырлоо
чандырла этишинин кыймыл атоочу.
 чаңк
туур. Катуу нерсе металлга тийген сыяктуу чыккан
кыска, ачуу дабышты билдирүүдө колдонулат.
 чаңка
этиш. 1. Суусоо, абдан суусоо. [Кычандын] тили оозун
а батпай кургап, чаңкап чыкты
(Бейшеналиев).
2. өт.
Эңсөө. [Мукай] илим-билим деп чаңкаган кыргыз жашт
 чаңкай
I сын. Ачык, абдан ачык, ачык даана. Чаңкай түш Ысык
-Көлдө баратабыз, Жылмайып көлдүн бетин карашабы
(Маликов).
ЧАҢКАЙ II этиш. Ачык болуу, кирсиз, туну
 чаңкат
чаңка этишинин аркылуу мамилеси.
 чаңкаюу
чаңкай этишинин кыймыл атоочу.
 чаңкоо
чаңка этишинин кыймыл атоочу.
 чаңкый
чаңкай II менен бирдей.
 чаңкылда
этиш. 1. Чаңк-чаңк эткен дабыш чыгаруу. [Акбар] чаңк
ылдаган балканын үнүн улап устаканага кирди
(Убу
еев).
2. Кулакка жагымсыз чаңк-чаңк эткен ачуу үн
 чаңкылдат
чаңкылда этишинин аркылуу мамилеси.
 чаңкылдоо
чаңкылда этишинин кыймыл атоочу.
 чаноо
чана этишинин кыймыл атоочу.
 чануу
чан этишинин кыймыл атоочу.
 чанч
этиш. Саюу, сайгылашуу. Ар бир эчкинин өлүмү жаным
а ийне чанчкандай батат
(Элебаев).
 чанчкак
зат. Белди же дененин башка мүчөлөрүн сыздатып, с
йгылаштырып оорутуучу оору.
 чанчуу
чанч этишинин кыймыл атоочу.
 чаңылда
этиш. Чаң-чуң эткен ачуу үн чыгаруу.
 чаңылдоо
чаңылда этишинин кыймыл атоочу.
 чаңыр
этиш. 1. Үнүн ачуу чыгаруу, үнүн ачуу чыгарып айкыр
уу, кыйкыруу, бакыруу. Безилдеп кез-кез, ачуу-ачуу
чаңыргандай болсо, кыштакты башына көтөрөт
(Сыды
 чаңырт
чаңыр этишинин аркылуу мамилеси.
 чаңыруу
чаңыр этишинин кыймыл атоочу.
 чаңырык
зат. Ачуу чыккан кыйкырык, бакырык, чаңырган айкы
ык. Ал [Мамбеткул] чаңырыкты улап, ылдамдай басты
(Каимов). — Биздин Акия чаңырыкты салганда кула
 чаңыт
сын. Бозомук, киргил суюк, чаңгыт. Чаңыт жарма.
ЧА
ЫТ
II этиш. Чаңдатуу. Араба кампаны көздөй жолду ч
ңыта жөнөп кетти
(Абдукаримов).
 чаңытта
этиш. Бозомук тартуу, суйдаң тартып боз түшкөндөй
көрүнүү, чаңыт көрүнүштө болуу.
 чаңыттал
чаңытта этишинин туюк мамилеси.
 чаңыттат
чаңытта этишинин аркылуу мамилеси.
 чаңыттоо
чаңытта этишинин кыймыл атоочу.
 чап
I зат. 1. Ичтин төмөн жагы менен сандын кошулушкан
ериндеги жука, такыр жери (көбүнчө малга карата).
[Карышкырга] бир бээсинин чабын жардырып, Чымыр д
 чапан
зат. Көбүнчө этеги тизеден ылдый, узунураак тигил
ген сырт кийим. Эшикти шарт ачып, чапанын желбеге
жамынган Сурмаш чыга келди
(Жантөшев).
 чапкы
чалгы менен бирдей.
 чапкын
зат. 1. Башка элге, тууга ж. б. кол салып чаап алуучу
лук, кыргын салышкан чабыш. Жыйнасам деген нээтим
бар, Кыргын-чапкын көп көрүп Кыйрынан азган элим
 чапкында
этиш. Катуулап чаба жаай баштоо, удургуп, күчөп жа
ай баштоо (көбүнчө кар, жаан жөнүндө). Ойдо жок кат
уу шамал менен бирге кар боройлоп жаап, алдыдан у
 чапкындоо
чапкында этишинин кыймыл атоочу.
 чапкынчы
зат. Кол салып, чаап алуучу, чапкынга, чаап алууга
катышуучу.
 чапкынчылык
зат. Чаап алуучулук, чаап, тоноп алуучулук, жоокер
чилик.
 чапта
этиш. 1. Бүтөө, бекитүү, бүтөп таштоо. Чаптаган ок.

2. Жабыштыруу. [Талгат] кээсин кайчы менен кесип ал
ып, альбомуна чаптап жатат
(«Жаш ленинчи»).
 чаптал
чапта этишинин туюк мамилеси.
 чапталуу
сын. 1. Чаптап бекитилген, чапталган. Патрон ташта
чапталуу он эки жез бар
(Сыдыкбеков).
2. Жабыштыру
, жабыштырылган. Аттуу киши алик алды да, чөнтөгү
 чаптат
чапта этишинин аркылуу мамилеси.
 чаптоо
чапта этишинин кыймыл атоочу.
 чаптыр
чап этиштеринин аркылуу мамилеси.
 чапчаң
сын. 1. Шамдагай, тез, ылдам (кыймыл-аракет жөнүндө)
. Берки үчөө ителгидей жетти чапчаң, фашисттер ай
ылгандай акылынан
(Үмөталиев). Анархан өзү дагы ч
 чапчаңдык
зат. 1. Шамдагайлык, ылдамдык, тездик. Алымкул курж
унду алып, чапчаңдык менен ийнине салды
(Абдукари
мов).
2. Тез кызууланып кетүүчүлүк, кызуу кандуулу
 чапчуу
чапчы этишинин кыймыл атоочу.
 чапчы
этиш. 1. Апчып алуу, апчып кармоо, аткып кармоо. Тем
ир сол колунун карысын оң колу менен чапчып, сенд
ректей түштү
(Жантөшев).
2. Эки астыңкы буту менен
 чапчыт
чапчы этишинин аркылуу мамилеси.
 чапчыш
чапчы этишинин кош мамилеси.
 чар
I зат. Дан эгиндеринин учкуну. [Кырмандын четинде].
. буудайдын азыраак чары чогулбай жатат
(Жантөшев
).
Чар учкандай — баш аламан, иретсиз, тарти
 чара
I зат. 1. Тамак-аш салуу же куюу үчүн колдонулуучу а
р кандай металлдардан жасалган, ооз жагы жайык ке
лген тегерек чуңкур идиш. Казандагы эт булоолону
 чарабзал
чарапзал менен бирдей.
 чарай
: орой көз чарай к. орой I.
 чарайна
I зат. Илгерки убакытта согушка чыкканда төшүнө т
ртып кийүүчү такта темир. Темир туулга башында Ч
райнасы тагылуу
(«Курманбек»). Табылды кырк
 чарана
зат. Жаңы туулган жаш төлдүн, жаңы төрөлгөн жаш ба
ланын үстүнө жабышкан желим сыяктуу илээшкен зат
. [Уулумду] чаранадан чайып, түн уйкумду, күн тыным
 чарапзал
зат. диал. Маки.
 чарба
зат. 1. Белгилүү бир коомдун өндүрүш мамилелерини
жыйындысы, өндүрүш жолу. Социалисттик чарба. Нат
уралдык чарба. Товардык чарба. Капиталисттик чар
 чарбадар
зат. диал. Чарба жумуштары менен күн көргөн, көбүн
чө мал чарбачылыгы менен кесиптенген, өз алдынча
анча-мынча чарбасы бар адам. Чарбадар алек мал ме
 чарбак
зат. 1. Короо-жайды, огородду ж. б. айландыра курчаг
ан дубал, тосмо.
2. Бак-дарак, короо-жай, огороддун
жалпы аты. Чарбак тараптан сайраган булбулдун үн
 чарбакер
чарбадар менен бирдей.
 чарбалуу
сын. Чарбасы бар, чарба күткөн, мал күткөн. Аларды
орто чарбалуулар дейт
(Сыдыкбеков).
 чарбалык
сын. Чарбага таандык. Чарбалык жумуштар.
 чарбачы
зат. Кандайдыр бир мекеменин, ишкананын ж. б. чарб
сы жагында иштөөчү, чарба жагын тейлөөчү адам. &mda
sh; «Газик» менен келиптир, аксакал!Анда
 чарбачыл
сын. Чарба иштерине камкор, чарбачылыкка бүйрө (а
ам жөнүндө). [Мукайдын] атасы чарбачыл адам болго
дуктан, огороду бак-шактуу келип
, алмалары да көп
 чарбачылык
зат. Жалпы эле чарба жумуштары, чарба иштерин жүр
үзүүчүлүк. Айыл чарбачылыгы. Мал чарбачылыгы.
 чарбы
сын. Майда. Чарбы мал.
 чаргыт
этиш. Түз, так айтпоо, буйтактатуу, башка сөзгө ал
ксытуу. Каныбектин кайталап сураган суроосуна ч
ргыткан жоопторду берип тим болду
(Жантөшев). Көп
 чаргытуу
чаргыт этишинин кыймыл атоочу.
 чарда
этиш. 1. Чурулдаган добуш салуу (бакага карата). Ба
кактуу көлчүк суусунда
, Бакалар чуулдап чардага
(Маликов).
2. Сайроо. Топтолушуп чардаган Куштар
 чардай
этиш. Чандыйып көбүү, дардайып чоң көрүнүү (көбүн
ө курсак жөнүндө). Бетеге жеп суналып, Бээлер жат
т чардайып
(Осмонкул).
 чардайт
чардай этишинин аркылуу мамилеси.
 чардак
: ак чардак — жумшак калың жүндүү, буттары кыск
келген сууда сүзүүчү канаттуу. Ак чардакка кошу
уп, Аңырлар учат аңкылдап
(Тоголо Молдо). Кандайд
 чардаңда
этиш. Чердеңдөө, чардайган курсагы менен кыймыл-а
ракетте болуу.
 чардаңдоо
чардаңда этишинин кыймыл атоочу.
 чардары
зат. Ар түрлүү нерселерден бириктирилип жасалган
аралашма дары. Карга бий ар бир үч күн өткөн сайы
Сагындын жараатына.. дүйүм чөптүн тамырынан, бүр
 чардоо
чарда этишинин кыймыл атоочу.
 чаржайыт
сын. Баш аламан, туш келди, иретсиз, чачкын. Бизди
өрүнгөн жумуштарга эле чаржайыт жумшай беришет
(
«Советтик Кыргызстан»).
 чарк
I зат. Күч, кубат, ал, чама, маани-жай. Чарпышкандын
баарына Чаркы жетер эр экен
(«Манас»), Качып
жүрүп аралап, Өз чаркымды чамалап
(Тоголок Молдо).
 чаркап
зат. Чөптүн, эгиндин ж. б. үймөгү.
 чаркапта
этиш. Чаркап кылып үйүү.
 чаркаптоо
чаркапта этишинин кыймыл атоочу.
 чаркар
зат. Сарай, мал сарай; топон сакталуучу жай. Күрөп
бер көңдүү чаркарым Пулуман жумшап айтамын
(Барп
). Талаадагы саман-топонду байдын чаркарына жетк
 чаркта
чарыкта менен бирдей.
 чаркылда
этиш. Чарк-чарк этүү, чарк-чарк эткен үн же дабыш ч
ыгаруу. Көлүндө куусу жаркылдап, Түрдүү куштар ча
ркылдап
(«Эр Табылды»).
 чаркылдоо
чаркылда этишинин кыймыл атоочу.
 чаркыра
этиш. Чар-чар эткен созулуңку ачуу үн, дабыш чыгар
уу. Асман жактан чаркырап, Ач кыйкырык угулду
;Эр Төштүк»). ..Дүмүрөңдөп окопту, Тепсеп жатат
 чаркыроо
чаркыра этишинин кыймыл атоочу.
 чарпая
зат. Көбүнчө көлөкө, салкын жерлерге же үйдүн ичи
е жайлаштырылган, отурууга ылайыкталып тактайда
н жасалган секиче. Каныбек акырын басып келип, ча
 чарпуу
чарпы этишинин кыймыл атоочу.
 чарпы
I: чала-чарпы к. чала.
ЧАРПЫ II этиш. 1. Чапчуу. Далда
чы отко күйүп бараткандай, Бакырды чалды муштап
ала чарпып
(Аалы).
2. Жете чайпалуу, жете кайтуу, т
 чарпыл
чарпы этишинин туюк мамилеси,
 чарпынды
зат. Серпинди, кандайдыр бир нерсенин бөлүкчөлөр
. ..Кокус Сатарга карата сөздүн чарпындысы тийсе,.
. Кадимкидей күүлөнүп кирмекчи
(Таштемиров).
 чарпыт:
чала-чарпыт к. чала.
 чарпыш
этиш. 1. Кармашуу, алышуу. Бул жел курсак аюусу, Чар
пыша турган алы жок
(«Эр Төштүк»).
2. өт. Чата
ташып калуу, талашыптартышып калуу. [Даша] менен
 чарпышуу
чарпыш этишинин кыймыл атоочу.
 чарт
туур. Кубулуштун же кандайдыр бир нерсенин тез бо
лгон дабышын же кескин кыймыл-аракетти билдирүүд
ө колдонулат. Чагылганы чарт эткен, Нөшөрлөгөн се
 чартарап
зат. Туш тарап, айлана. Бетинде жашыл жайпалат, Эг
нге толуп чартарап
(Бөкөнбаев).
 чартылда
этиш. Чарт-чурт эткен катуу дабыш чыгаруу. Кайрад
н чагылган чартылдап, күн күркүрөп, жамгыр куя ба
штады
(Каимов).
 чартылдоо
чартылда этишинин кыймыл атоочу.
 чарча
этиш. I. Чаалыгуу, алы, күч кубаты кетүү, шайманы ке
түү. Чарчаган Токтогул эч нерсени сезер эмес (Аал
). Аттар бүгүн аябай чарчаган (Жантөшев). Фатима б
 чарчат
чарча этишинин аркылуу мамилеси.
 чарчоо
чарча этишинин кыймыл атоочу.
 чарчы
зат. Квадрат; төрт тарабы бирдей. Ушу бир чарчы бө
дү алып калганымда байып кетет белем
(Сыдыкбеков
). [Зарыл] төрт чарчы актын четин, кызыл жип учукта
 чарчыла
этиш. Төрт тарабын бирдей кылуу; чарчы формага ке
тирүү, узун туурасын бирдей кылып бүктөө.
Ча
чылап-чөнөктөө
— себүү же отургузуу мезгилинд
 чарчылат
чарчыла этишинин аркылуу мамилеси.
 чарчылоо
чарчыла этишинин кыймыл атоочу.
 чарык
I зат. Балта, бычак, кайчы ж. б. сыяктуу кесе турган
куралдарды курчутуу үчүн колдонулуучу, жыгачка о
рнотулган дөңгөлөкчө сыяктуу кайрак таш. Темир м
 чарыкта
этиш. Чарыкка тартуу, чарык менен курчутуу.
 чарыктат
чарыкта этишинин аркылуу мамилеси.
 чарыктоо
чарыкта этишинин кыймыл атоочу. ,
 чарылда
этиш. Кулакка жагымсыз үн чыгаруу, чар-чар эткен ү
н чыгаруу. [Кайрат].. сөөмөйү менен тизмени кыдыры
, чарылдап кыйкырып окуп жатты
(Бейшеналиев).
 чарылдоо
чарылда этишинин кыймыл атоочу.
 чарым
зат. Теринин ички бетинде же эт менен майдын орто
унда болуучу тарамыш сыяктуу чел. Чарым эт.
 часовой
зат. Атайын посттордо туруучу куралдуу сакчы, күз
өтчү. [Мавзолейдин] эшигинин алдында эки часовой (
Байтемиров).
 чат
зат. 1. Эки буттун жамбаш менен кошулган жери; эки
уттун аралыгы. [Уйлар] басса желини чатына батпай
, ары-бери чайпалат
(Байтемиров).
2. Эки суунун кош
 чата:
кыялы чата — кыялы жаман, начар, урушчаак, кежи
. Териси тар, кыялы чата адам болсо, бая эле кырс э
тип, кабагын салып калат эле..
(Сыдыкбеков).
 чатак
зат. Чыр, талаш-тартыш, жаңжал. Алардын чатагынан
лам цехтегилердин баары чогулуша калды
(Каимов).
Аскар айткандан бери Динар чатакты баштаган (Сыд
 чатакташ
этиш. Чатак чыгаруу, чырсалуу, чырлашуу, талаш-тар
тыш чыгаруу. Ышкынаалы бирөөнүн көңүлүн калтырып
... чатакташып чуу чыгарганды жек көрө турган
(Бай
 чатакташуу
чатакташ этишинин кыймыл атоочу.
 чатакчыл
сын. Чатак чыгарганды жакшы көргөн, чыр, урушчаак,
жаңжалчыл.
 чаташ
I сын. Илинишип, түйүлүшүн калган, чырмалышып калг
ан, чатышып калган. Чаташ жип.
ЧАТАШ II этиш. 1. Илин
ишип, түйүлүшүп калуу, чатышып калуу, аралашып ка
 чаташуу
чаташ этишинин кыймыл атоочу.
 чаткаяк
зат. Чаттан тизеге чейинки эки арткы буттун аралы
гы. Уйлардын желиндери чатырап казандай болуп, ча
ткаяктарына батпай, түшкү, кечки саанда теңселе к
 чатуу
чаты этишинин кыймыл атоочу.
 чаты
этиш. 1. Иретсиз чалып байлоо, илиништирүү, туш кел
ди ороп, чырмоо.
2. өт. Кандайдыр ишке, абалга ж. б.
уушар болуу, чалынуу. Башыңды таттуу кыял чатып а
 чатына
этиш. Жарык кетүү, сынык кетүү, жарака кетүү. Таба
чатына
н кетиптир.
 чатыр
зат. 1. Курулуштардын, имараттардын атмосфералык
убулуштардан сактай турган үстүнкү бөлүгү. [Жамг
ырдан
] үйдүн чатыры дабырап турду (Сыдыкбеков).
2.
 чатыра
этиш. 1. Чатыр-чутур, чарт-чурт эткен дабыш чыгаруу
, чартылдоо. Күн күркүрөп, чарт-чурт этип чатырап (
Осмонов). Чатырап муздар сынса да, Катуулап бороо
 чатыраш
зат. эс. Өзүнө тиешелүү эрежелери бар шахмат оюну,
шахмат. Эргип ордо салышып, Чатыраш ойноп чатыра
(«Манас»).
 чатырлуу
сын. Чатыры бар, чатырлап жабылган. Чатырлуу жаңы
үй.
 чатырча
зат. Үйдүн, курулуштун ж. б. чатыры. Чатырчасы шифе
р менен жабылган, Беш бөлмөлүү үйгө кирдим жакынд
а
(Осмонкул).
 чатырчалуу
сын. Чатырчасы бар, чатырлап жабылган. Талас шаар
нын түбүндө үйлөрү өңчөй чатырчалуу жана бак-дар
актуу бир кыштак бар
(Каимов).
 чатыш
I сын. 1. Чиеленишкен, чаташкан.
2. өт. Татаал, чатак,
кыйын. Чече албай буулуктуң, Узун ойдун Учу чатыш
түрмөгүн
(Турусбеков). Чатыш маселе.
ЧАТЫШ II этиш
 чатыштыр
чатыш этишинин аркылуу мамилеси.
 чатышуу
чатыш этишинин кыймыл атоочу.
 чач
I зат. Адамдын баш терисинен чыккан кыл, калың узу
түк. Күмүш үндүү, колоң чач, Кош каркыра керме ка
(«Манас»). Буурул чачын сеңселтип, Апаңар к
 чача
этиш. Кекиртекке шилекейдин, тамактын бүдүрүнүн
. б. кирип кетишинен болгон жөтөлүү.
 чачат
чача этишинин аркылуу мамилеси.
 чачбак
чачпак менен бирдей.
 чачкын
сын. Бытыранды, баш аламан, чачынды; бири-биринен
лыс, чогуу эмес. Кыштакта үйлөр бирине-бири жанаш
а турбастан, ар кайсы жерде чачкын турат
(Абдукар
 чачкындуулук
зат. Бытырандылык, баш аламандык, чогуу эместик. Т
оо айлынын чачкындуулугу жаман
(Каимов).
 чачма
: чачма күрүч—палоонун бир түрү.
 чачпак
зат. Келиндер чачка тагуу үчүн чачылуу кара жибек
тен жасалган же күмүштөн ар түрдүү формада коозд
тулуп жасалган жасалга. [Уулжан].. ордунан турган
 чачтарач
чачтараш менен бирдей.
 чачтараш
зат. 1. Чачты, сакал мурутту алуучу, тегиздөөчү жай
, парикмахерская. Муруттарым кара кылкан өңдөнуп,
Чачтарашка эки ирет келтирди
(Аалы).
2. Чач, сакал-
 чачташ
этиш. Чачтан алышуу, чачтан алып урушуу.
 чачташуу
чачташ этишинин кыймыл атоочу.
 чачуу
чач этишинин кыймыл атоочу.
 чачы
зат. 1. Көбүнчө баш кийимдердин (мис., тебетей, топу
ж. б.) төбөсүнө тагылуучу же жоолуктун ж. б. чекеле
риндеги майда жипчелер, чачык. Суусар тебетей, ан
 чачык
чачы менен бирдей.
 чачыл
чач этишинин туюк мамилеси.
 чачыла
I зат. Келин келген учурда конфет, кант, боорсок ж.
б. чачып, таратуу салты. Кокус келин келип калса, а
лдынан чачыла чачып койгула деп байбиче боорсок
 чачын
: жаан-чачын к. жаан.
 чачынды
сын. Чогуу эмес, чаржайыт, баш аламан, бытыранды, и
ретсиз.
 чачыра
этиш. 1. Бириндеп-бириндеп бөлүнүп туш-тушка ыргуу
, туш-тушка чачылуу. Темирди жанчып жатат талкан-т
алкан, Чачырап кызыл учкун ар тараптан
(Бөкөнбаев
 чачыранды
зат. 1. Кандайдыр бир нерсенин чачыраган майда бөл
үктөрү. Жарылып үйдөй темир тарсылдады, Талаага о
ктой учту чачыранды
(Үмөталиев).
2. Бытыранды, ире
 чачырат
чачыра этишинин аркылуу мамилеси.
 чачыраткы
зат. Татаал гүлдүүлөрдүн тобуна кирүүчү, гүлү чач
ырап чыккан өсүмдүк. Эрмен, чачыраткы чыккан жерл
ерине чалгы тийген эмес экен
(Касымбеков).

Можете поискать примеры использование слово Эл-Создук: