 чыккынчылыкзат. Элдин, өз тарабынын кызыкчылыгын сатуучулук, жашырын сырды душманга билдирүүчүлүк. |
| чыкта I зат. Көбүнчө кулундарды желеге байлоодо нокто м нен желени бириктирүүчү, нокто жагындагы учу тээ кке илинген кичирээк кыска жип. Чыкта сулуу болсу |
| чыктоо чыкта этишинин кыймыл атоочу. |
| чыктуу сын. I. Чыгы бар, чыгы көп.
2. Нымдуу; маңыздуу, шире үү. [Уйлар] сууга чыланган чыктуу чөптү күтүрөтө айсоодо (Бейшеналиев). |
| чыкчый этиш. 1. Тыпыйып кичинекей тыкан көрүнүштө болуу... чыкчыйган келин, Шариптин жанына олтуруп, чай ку баштады (Бейшеналиев). 2. Өзүн-өзү жасап, сылан ко |
| чыкчыйт чыкчый этишинин аркылуу мамилеси. |
| чыкчыңда этиш. Көтөрүлгөнсүп же тыкандыгын көрсөтүп тыңсы нуу, чыкчырылган кебетеде болуу. [Шарип] обу жок ч кчыңдап, тыңдуусынбаган (Бейшеналиев). |
| чыкчыңдат чыкчыңда этишинин аркылуу мамилеси. |
| чыкчыңдоо чыкчыңда этишинин кыймыл атоочу. |
| чыкчырылуу чыкчырыл этишинин кыймыл атоочу. |
| чыкый I зат. Маңдай сөөгү менен желке (кежиге) сөөгүнүн к ошулган жери. ЧЫКЫЙ II чыкчый менен бирдей. |
| чыкыйла этиш. Чыкыйдан алуу, чыкыйын мыжуу, эзүү. |
| чыкыйлоо чыкыйла этишинин кыймыл атоочу. |
| чыкылда этиш. 1. Чык-чык эткен дабыш чыгаруу (көбүнчө метал лдардан чыккан дабышка карата). Бир жагынан кол м шина чыкылдап,.. иш кызууда (Сасыкбаев). Чыкылдага |
| чыкылдоо чыкылда этишинин кыймыл атоочу. |
| чыкылыкта этиш. Акырын шакылыктоо (көбүнчө сагызганга кара а). Анын үстүндө чыкылыктап, бир сагызган ойноп ж рөт (Элебаев). |
| чыкыр чакыр менен бирдей. |
| чыкыроон зат. Бети-башты тызылдаткан, денени ичиркенткен, арандай катуу суук. Муздак жел зыпылдап, уламдан лам чыкыроон күчөйт (Жантөшев). Үч тестиер бала ч |
| чыкыроондо этиш. Суук тартуу, катуу суук йоло баштоо, каранда й суук, чыкыроон боло баштоо. Күн чыкыроондоп, тоо башынан муздак жел согот (Жантөшев). |
| чыкыроондоо чыкыроондо этишинин кыймыл атоочу. |
| чыла I зат. Жаандан кийин же кар эригенден кийии ар кай ы жерде, мал түнөгөн жайларда токтоп калган ылай уу сары суу, чалчык. Малдардын чыласын тазалап, а |
| чылалан этиш. Чыла болуу, чылага айлануу. |
| чылан чыла II этишинин өздүк мамилеси. |
| чылапчын зат. Кир жуу үчүн ылайыкталып, ар кандай металлда дан сүйрү же тегерек формада жасалган идиш, дага а. Омор, айланайын, үйгө киргиле! — деди Сагын |
| чылат чыла этишинин аркылуу мамилеси. |
| чылаш чыла II этишинин кош мамилеси. |
| чылбыр зат. Ноктого же жүгөндүн бир жагындагы ооздуктун чагарагына тагылуучу узун тилке кайыш же көбүнчө кыл кошулуп эшилген жип. Чоң койчу менен Эсен атт |
| чылбырда чылбырла менен бирдей. |
| чылбырла этиш. Чылбырдан алуу, чылбырдан кармоо; чылбырдан алып туткактоо. Жибербеди чылбырлап, Кармап алып кожону (Тоголок Молдо). |
| чылбырлоо чылбырла этишинин кыймыл атоочу. |
| чылгоо чулгоо менен бирдей. |
| чылгый I сын. Чийки, иштетилбеген (көбүнчө териге карата). Константин Макарович чылгый терилерди сууруп, к л арабасына сала баштады (Каимов). Бутунда чылгый |
| чылк бөлүк. Бүт, жалаң, өңчөй. Сансыз сырдуу тетиктер, Б уроо, труба бардыгы чылк темирден (Аалы). |
| чылкый чылгый II менен бирдей. |
| чылоо чыла этишинин кыймыл атоочу. |
| чылпак зат. Көбүнчө көз ооруп калган учурда, көздөн чыгу чу ириңдүү зат. Бакир көзүнүн кычыктарындагы чыл пактарын колу менен сүрттү (Абдукаримов). |
| чылпакта этиш. Көзүн чылпак басуу, көздөн чылпак агуу. Молд онун эки көзү чылпактап, араң эле бүкчүйүп басып үрөт (Абдукаримов). |
| чылпактан чылпакта этишинин өздүк мамилеси. |
| чылпактоо чылпакта этишинин кыймыл атоочу. |
| чылпылда этиш. Былч-былч этүү, сууга, терге чылануу, майы кө п болуу. Богогунан аккан тер Сызгыргандай чылпыл айт (Аалы). Мунуңузда [палоодо] май чылпылдап көп [ |
| чылпылдат чылпылда этишинин аркылуу мамилеси. |
| чылпылдоо чылпылда этишинин кыймыл атоочу. |
| чылык зат. Терс мүнөздөгү эски үрпадат, эски көз караш, аада. Азыр баягы чылыктыт оорсок намысын унутуш ерек (Сыдыкбеков). |
| чылым зат. 1. Тартылган тамекинин түтүнү атайын куюлган суу аркылуу өтүп тазаланып чыгууга ылайыкталган прибор. 2. Түтүкчө кылып оролгон тамеки, папирос. |
| чылымчы зат. Чылым тартуучу. |
| чым I зат. Тамырлары жыш таралып калын, чөп баскан жер ин үстүнкү катмары, кыртышы жана ошол катмардын е кыртыштын кетмен ж. б. менен чаап бөлүнүп алынг |
| чымдуу сын. Чым баскан, кыртыштуу. Чымдуу жер. Чымдуу кыр ыш. |
| чымкый бөлүк. Чылк, бүт, жалаң, чылкый, чым. Мага ушинетип, чымкый кызыл жибектен көйнөк кийгизди (Жантөшев) . Ал да менден түңүлгөнбү, үн бербейт, Каадасынча |
| чымчуу чымчы этишинин кыймыл атоочу. |
| чымчуур зат. Чок, көмүр ж. б. кыпчып кармоо үчүн ар кандай м атериалдан жасалган курал, кычкач, кыпчуур. Тырма ктарым болот чымчуурдай карышакарыша түшкөн эке |
| чымчы этиш. 1. Бармактарын жана сөөмөйдүн учу менен көбү нчө дененин бир жерин катуу кысып кыпчый тартуу, зүп алуу. Чоконун уулу Алымга көзүн кысып койду д |
| чымчык зат. Таранчы; жалпы эле чоңдугу таранчы сыяктуу б лгон куштар, майда куштар. Албаган куштан, ала мо н чымчык артык (макал). ♦ Жылкычы чымчык—эр |
| чымчым: бир чымчым — бир чымчып кармоого келген өлчөм, кичинекей, эң эле аз. Мен бир чымчым талкан менен үт айылды тойгузам,— деди бала («Жомоктор&raq |
| чымчыт чымчы этишинин аркылуу мамилеси. |
| чымчыш чымчы этишииик кош мамилеси. |
| чымылда этиш. Өтө катуу, тез жүгүрүү, чуркоо, чикит оюнунд тызылдап чуркоо. Белгисиз тарапты көздөй чымылд адык дейсиң [деди Бака] (Бейшеналиев). Кыядан ылды |
| чымылдак зат. Көбүнчө ууга чыкканда колдонулуучу, чыйылда ан ичке үн чыгаруучу ышкырык; оюнчук ышкырык. Бер килер [отряддагылар] канчалык тыңшашпасын, Абазд |
| чымылдат чымылда этишинин аркылуу мамилеси. |
| чымылдык I зат.диал. Көшөгө.
ЧЫМЫЛДЫК II зат. Тамырлары сүйр же тогологураак келип, арыктын жээктерине же ды жерлерге чырмоок сыяктуу чубалжып өсө турган, б |
| чымын зат.. 1. Көбүнчө жугуштуу оорулардын козгогучтары таратуучу эки канаттуу жандык (курт-кумурска). А ир баланын бетине коно калган чымынды коруп олту |
| чымында этиш. Өзүн чымындан коргоо, чымындан качып куйруг у менен тез-тез шыйпануу, чапкылоо ж. б. (көбүнчө м лга карата). Жүдөө чобур суу боюнда чымындап (« |
| чымындоо чымында этишинин кыймыл атоочу. |
| чымыр I. сын. Чың, бышык, чыйрак, көпшөк эмес. [Барпы] мырт йган чымыр колдору менен Ышкынаалынын жакасын к мтый кармады (Байтемиров). ЧЫМЫР II: ымыр-чымыр бо |
| чымыра этиш. 1. Дүүлүгүп жыбырагандай, чыбыр ала болгондо й көрүнүү, жыбыр-жубур эткендей сезимде болуу (кө үнчө денеге карата). Чарчаган буттары чымырап, жа |
| чымырат чымыра этишинин аркылуу мамилеси. |
| чымыркан этиш. 1. Катуу күч менен, күчүнүн бардыгынча араке кылуу. [Сапар челекти].. чымырканып бети-башынан ери кызарып-татарганы.. менен жерден үзө албады ( |
| чымыркануу чымыркан этишинин кыймыл атоочу. |
| чымыроо чымыра этишинин кыймыл атоочу. |
| чын зат. Анык; даана; туура, ырас, калп эмес. —Деги у у көргөзмөгө жиберери чын бекен? (Байтемиров). Чы айтсам кепке ишенбей, Жалган кылды сөзүмдү (Токт |
| чың I зат.. Тоонун эң бийик жери, тик кеткен эң бийик же р. Тоо бүркүттөр толгоно албас чыңдардан — жол жасадың, машиналар чурады (Аалы). Ашыр чың ылдый с |
| чыңа этиш. 1. Чың кылуу, бекем кылуу; күчөтүү, өнүктүрүү . [Ленин] эмгекчини баш көтөрүп курадың, Эл достуг н бекем кылып чыцадың (Осмонкул). Жаңы уюшулган.. |
| чыңал чыңа этишинин туюк мамилеси. |
| чынар зат. 1. Салааланган жазы жалбырактуу, бийик өсө ту ган жыгач. [Алар] эки түп чынардын көлөкөсүндө от рат (Абдукаримов). Көрүндү бийик өскөн бир түп чы |
| чында этиш. Чыны менен, бардык күч-аракети менен киришү . Фатима болсо Жүкөштүн чындап эле чарчаганын се ди (Сасыкбаев). Өңү купкуу болуп, чындап эле корку |
| чыңда этиш. Чыңоо, бекемдөө, арттыра күчөтүү. Чыңдайлы э мгек менен тынчтык күчүн (Үсөнбаев). |
| чыңдал чыңда этишинин туюк мамилеси. |
| чыңдоо I зат. Чыңдалган жер, чыңдалган коргонуу жайы. Чың оолор куруу. Чыңдоолорду талкалоо. ЧЫҢДОО II чыңд а этишинин кыймыл атоочу. |
| чындыгында мод. Чынында; туурасы; чынын айтканда, туурасын ай тканда. Чындыгында Павелдин сөзүнө кошумчалоого же башкача кеңеш берүүгө сөз таппадым (Жантөшев). |
| чындык зат. Тууралык, жалган эместик, кандайдыр бир сөзд н, окуянын ж. б. туурасы, чыны; акыйкат, болгон нат йжа. Жылдызкан бул иштин чындыгын он беш күн өткө |
| чынжыр зат. 1. Бирине-бири илиништирилип жасалган темир т измек. Чоң көк ала дөбөт чынжырын шылдыраткан бой дон качырган эле (Сасыкбаев). Конвейердин чынжыр |
| чынжырла этиш. 1. Чынжыр менен байлоо, чынжыр менен бекитүү. Артыма колум чынжырлап, Байланганда кербезим (То ктогул). 2. өт. Байлоо, бекитүү. Турмуш Күмүшканды |
| чынжырлан чынжырла этишинин өздүк мамилеси. |
| чынжырлоо чынжырла этишинин кыймыл атоочу. |
| чыңк туур. Үзүлүп-үзүлүп чыккан ичке үндү же металлга рулгандагыдай ичке дабышты билдирүү үчүн колдон улат. Туйгунуңдун сыр найза, Чымын консо чыңк этк |
| чыңкылда этиш. Чорт-чорт ичке үн чыгаруу, чыңк-чыңк этүү. |
| чыңкылдоо чыңкылда этишинин кыймыл атоочу. |
| чыңоо чыңа этишинин кыймыл атоочу. |
| чынчыл сын. Чындыкты сүйлөгөн, чындыкты сүйгөн, калп айт аган. Булар жүрөгү өрт, чынчыл пионерлер эмеспи ( ейшеналиев). |
| чыны I зат. Ооз жагы жайыгыраак, түп жагы куушураак кел ен, анчалык чуңкур эмес, көбүнчө чай ичүү үчүн ко донулуучу идиш. Ал чыныдагы чайын ууртабастан ол |
| чыныгуу чынык этишинин кыймыл атоочу. |
| чыныгы сын.. Анык, чын, таза. Демек, алардын чыныгы аттары Сакадай, Анархан? (Жантөшев). Чыныгы алтын. Чыныгы жибек. |
| чынык этиш. Бышыгуу; чын, болуу. Сөзү жатык, эмгек менен ыныккан, Аракети дайым үлгү берди эле.. (Аалы). Дүг дүгүй бүгүш тартып далысы кең, Чыныккан чымыр ден |
| чыныктыр чынык этишиннн аркылуу мамилеси. |
| чыңылда этиш. 1. Чыйылдаган ачуу ичке үн чыгаруу. Чыңылдап үнү чыкты. 2. Чың-чың этип үн чыккандай сезилүү. Ку лагы чыңылдайт. |
| чыңылдоо чыңылда этишинин кыймыл атоочу. |
| чынында чындыгында менен бирдей. |
| чыңыр этиш. Абдан катуу, ачуу ичке үн чыгаруу, ушундай ү чыгарып ыйлоо. Калмураттын колун кармап, Алима ч ыңырып жиберди (Абдукаримов). Кемпир бечара ботод |
| чыңырт чыңыр этишинин аркылуу мамилеси. |
| чыңыруу чыңыр этишинин кыймыл атоочу. |
| чыңырык зат. Чыңырган үн, чыңырган ичке ачуу үн. Жылкы жый лбай калды, Чыңырыгы тыйылбай калды (Тоголок Мол о). |
| чып: чып-чып туур. I. Ичке нерсени (мис., чыбыкты) тез шил теп, жумшагыраак нерсеге тийгенде чыккандагыдай -ичке табышты билдирүү үчүн колдонулат. Чыпчып ти |
| чыпалак зат. Колдун же буттун манжаларындагы эң акыркы (б шинчи) кичинекей манжа. Уруя болсо сол колунун чы палагын тиштеген бойдон бир калыпта [отурат] (Бай |
| чыпка зат. 1. Көбүнчө сүттү сүзүү үчүн кылдан же марляда жасалган сузгуч. 2. Түйдөктөшкөн, тугурукташып, ирип калган. Чыйырчыктай карала, Чыпка куйрук Са |
| чыпкала этиш. Чыпкадан өткөрүү, чыпкадан өткөрүп сүзүү, т залоо. Суу ташылбай же жетпей калса, шахтёрлор.. ы лай кара сууну чыпкалап шимиришчү (Сасыкбаев). |
| чыпкалан чыпкала этишинин өздүк мамилеси. |
Можете поискать примеры использование слово Эл-Создук:
| Эл-сөздүк | Другие сервисы... | 0.0851 сек. |
|