чыкылыкта этиш. Акырын шакылыктоо (көбүнчө сагызганга кара а). Анын үстүндө чыкылыктап, бир сагызган ойноп ж рөт (Элебаев). |
чыкыр чакыр менен бирдей. |
чыкыроон зат. Бети-башты тызылдаткан, денени ичиркенткен, арандай катуу суук. Муздак жел зыпылдап, уламдан лам чыкыроон күчөйт (Жантөшев). Үч тестиер бала ч |
чыкыроондо этиш. Суук тартуу, катуу суук йоло баштоо, каранда й суук, чыкыроон боло баштоо. Күн чыкыроондоп, тоо башынан муздак жел согот (Жантөшев). |
чыкыроондоо чыкыроондо этишинин кыймыл атоочу. |
чыла I зат. Жаандан кийин же кар эригенден кийии ар кай ы жерде, мал түнөгөн жайларда токтоп калган ылай уу сары суу, чалчык. Малдардын чыласын тазалап, а |
чылалан этиш. Чыла болуу, чылага айлануу. |
чылан чыла II этишинин өздүк мамилеси. |
чылапчын зат. Кир жуу үчүн ылайыкталып, ар кандай металлда дан сүйрү же тегерек формада жасалган идиш, дага а. Омор, айланайын, үйгө киргиле! — деди Сагын |
чылат чыла этишинин аркылуу мамилеси. |
чылаш чыла II этишинин кош мамилеси. |
чылбыр зат. Ноктого же жүгөндүн бир жагындагы ооздуктун чагарагына тагылуучу узун тилке кайыш же көбүнчө кыл кошулуп эшилген жип. Чоң койчу менен Эсен атт |
чылбырда чылбырла менен бирдей. |
чылбырла этиш. Чылбырдан алуу, чылбырдан кармоо; чылбырдан алып туткактоо. Жибербеди чылбырлап, Кармап алып кожону (Тоголок Молдо). |
чылбырлоо чылбырла этишинин кыймыл атоочу. |
чылгоо чулгоо менен бирдей. |
чылгый I сын. Чийки, иштетилбеген (көбүнчө териге карата). Константин Макарович чылгый терилерди сууруп, к л арабасына сала баштады (Каимов). Бутунда чылгый |
чылк бөлүк. Бүт, жалаң, өңчөй. Сансыз сырдуу тетиктер, Б уроо, труба бардыгы чылк темирден (Аалы). |
чылкый чылгый II менен бирдей. |
чылоо чыла этишинин кыймыл атоочу. |
чылпак зат. Көбүнчө көз ооруп калган учурда, көздөн чыгу чу ириңдүү зат. Бакир көзүнүн кычыктарындагы чыл пактарын колу менен сүрттү (Абдукаримов). |
чылпакта этиш. Көзүн чылпак басуу, көздөн чылпак агуу. Молд онун эки көзү чылпактап, араң эле бүкчүйүп басып үрөт (Абдукаримов). |
чылпактан чылпакта этишинин өздүк мамилеси. |
чылпактоо чылпакта этишинин кыймыл атоочу. |
чылпылда этиш. Былч-былч этүү, сууга, терге чылануу, майы кө п болуу. Богогунан аккан тер Сызгыргандай чылпыл айт (Аалы). Мунуңузда [палоодо] май чылпылдап көп [ |
чылпылдат чылпылда этишинин аркылуу мамилеси. |
чылпылдоо чылпылда этишинин кыймыл атоочу. |
чылык зат. Терс мүнөздөгү эски үрпадат, эски көз караш, аада. Азыр баягы чылыктыт оорсок намысын унутуш ерек (Сыдыкбеков). |
чылым зат. 1. Тартылган тамекинин түтүнү атайын куюлган суу аркылуу өтүп тазаланып чыгууга ылайыкталган прибор. 2. Түтүкчө кылып оролгон тамеки, папирос. |
чылымчы зат. Чылым тартуучу. |
чым I зат. Тамырлары жыш таралып калын, чөп баскан жер ин үстүнкү катмары, кыртышы жана ошол катмардын е кыртыштын кетмен ж. б. менен чаап бөлүнүп алынг |
чымдуу сын. Чым баскан, кыртыштуу. Чымдуу жер. Чымдуу кыр ыш. |
чымкый бөлүк. Чылк, бүт, жалаң, чылкый, чым. Мага ушинетип, чымкый кызыл жибектен көйнөк кийгизди (Жантөшев) . Ал да менден түңүлгөнбү, үн бербейт, Каадасынча |
чымчуу чымчы этишинин кыймыл атоочу. |
чымчуур зат. Чок, көмүр ж. б. кыпчып кармоо үчүн ар кандай м атериалдан жасалган курал, кычкач, кыпчуур. Тырма ктарым болот чымчуурдай карышакарыша түшкөн эке |
чымчы этиш. 1. Бармактарын жана сөөмөйдүн учу менен көбү нчө дененин бир жерин катуу кысып кыпчый тартуу, зүп алуу. Чоконун уулу Алымга көзүн кысып койду д |
чымчык зат. Таранчы; жалпы эле чоңдугу таранчы сыяктуу б лгон куштар, майда куштар. Албаган куштан, ала мо н чымчык артык (макал). ♦ Жылкычы чымчык—эр |
чымчым: бир чымчым — бир чымчып кармоого келген өлчөм, кичинекей, эң эле аз. Мен бир чымчым талкан менен үт айылды тойгузам,— деди бала («Жомоктор&raq |
чымчыт чымчы этишинин аркылуу мамилеси. |
чымчыш чымчы этишииик кош мамилеси. |
чымылда этиш. Өтө катуу, тез жүгүрүү, чуркоо, чикит оюнунд тызылдап чуркоо. Белгисиз тарапты көздөй чымылд адык дейсиң [деди Бака] (Бейшеналиев). Кыядан ылды |
чымылдак зат. Көбүнчө ууга чыкканда колдонулуучу, чыйылда ан ичке үн чыгаруучу ышкырык; оюнчук ышкырык. Бер килер [отряддагылар] канчалык тыңшашпасын, Абазд |
чымылдат чымылда этишинин аркылуу мамилеси. |
чымылдык I зат.диал. Көшөгө.
ЧЫМЫЛДЫК II зат. Тамырлары сүйр же тогологураак келип, арыктын жээктерине же ды жерлерге чырмоок сыяктуу чубалжып өсө турган, б |
чымын зат.. 1. Көбүнчө жугуштуу оорулардын козгогучтары таратуучу эки канаттуу жандык (курт-кумурска). А ир баланын бетине коно калган чымынды коруп олту |
чымында этиш. Өзүн чымындан коргоо, чымындан качып куйруг у менен тез-тез шыйпануу, чапкылоо ж. б. (көбүнчө м лга карата). Жүдөө чобур суу боюнда чымындап (« |
чымындоо чымында этишинин кыймыл атоочу. |
чымыр I. сын. Чың, бышык, чыйрак, көпшөк эмес. [Барпы] мырт йган чымыр колдору менен Ышкынаалынын жакасын к мтый кармады (Байтемиров). ЧЫМЫР II: ымыр-чымыр бо |
чымыра этиш. 1. Дүүлүгүп жыбырагандай, чыбыр ала болгондо й көрүнүү, жыбыр-жубур эткендей сезимде болуу (кө үнчө денеге карата). Чарчаган буттары чымырап, жа |
чымырат чымыра этишинин аркылуу мамилеси. |
чымыркан этиш. 1. Катуу күч менен, күчүнүн бардыгынча араке кылуу. [Сапар челекти].. чымырканып бети-башынан ери кызарып-татарганы.. менен жерден үзө албады ( |
чымыркануу чымыркан этишинин кыймыл атоочу. |
чымыроо чымыра этишинин кыймыл атоочу. |
чын зат. Анык; даана; туура, ырас, калп эмес. —Деги у у көргөзмөгө жиберери чын бекен? (Байтемиров). Чы айтсам кепке ишенбей, Жалган кылды сөзүмдү (Токт |
чың I зат.. Тоонун эң бийик жери, тик кеткен эң бийик же р. Тоо бүркүттөр толгоно албас чыңдардан — жол жасадың, машиналар чурады (Аалы). Ашыр чың ылдый с |
чыңа этиш. 1. Чың кылуу, бекем кылуу; күчөтүү, өнүктүрүү . [Ленин] эмгекчини баш көтөрүп курадың, Эл достуг н бекем кылып чыцадың (Осмонкул). Жаңы уюшулган.. |
чыңал чыңа этишинин туюк мамилеси. |
чынар зат. 1. Салааланган жазы жалбырактуу, бийик өсө ту ган жыгач. [Алар] эки түп чынардын көлөкөсүндө от рат (Абдукаримов). Көрүндү бийик өскөн бир түп чы |
чында этиш. Чыны менен, бардык күч-аракети менен киришү . Фатима болсо Жүкөштүн чындап эле чарчаганын се ди (Сасыкбаев). Өңү купкуу болуп, чындап эле корку |
чыңда этиш. Чыңоо, бекемдөө, арттыра күчөтүү. Чыңдайлы э мгек менен тынчтык күчүн (Үсөнбаев). |
чыңдал чыңда этишинин туюк мамилеси. |
чыңдоо I зат. Чыңдалган жер, чыңдалган коргонуу жайы. Чың оолор куруу. Чыңдоолорду талкалоо. ЧЫҢДОО II чыңд а этишинин кыймыл атоочу. |
чындыгында мод. Чынында; туурасы; чынын айтканда, туурасын ай тканда. Чындыгында Павелдин сөзүнө кошумчалоого же башкача кеңеш берүүгө сөз таппадым (Жантөшев). |
чындык зат. Тууралык, жалган эместик, кандайдыр бир сөзд н, окуянын ж. б. туурасы, чыны; акыйкат, болгон нат йжа. Жылдызкан бул иштин чындыгын он беш күн өткө |
чынжыр зат. 1. Бирине-бири илиништирилип жасалган темир т измек. Чоң көк ала дөбөт чынжырын шылдыраткан бой дон качырган эле (Сасыкбаев). Конвейердин чынжыр |
чынжырла этиш. 1. Чынжыр менен байлоо, чынжыр менен бекитүү. Артыма колум чынжырлап, Байланганда кербезим (То ктогул). 2. өт. Байлоо, бекитүү. Турмуш Күмүшканды |
чынжырлан чынжырла этишинин өздүк мамилеси. |
чынжырлоо чынжырла этишинин кыймыл атоочу. |
чыңк туур. Үзүлүп-үзүлүп чыккан ичке үндү же металлга рулгандагыдай ичке дабышты билдирүү үчүн колдон улат. Туйгунуңдун сыр найза, Чымын консо чыңк этк |
чыңкылда этиш. Чорт-чорт ичке үн чыгаруу, чыңк-чыңк этүү. |
чыңкылдоо чыңкылда этишинин кыймыл атоочу. |
чыңоо чыңа этишинин кыймыл атоочу. |
чынчыл сын. Чындыкты сүйлөгөн, чындыкты сүйгөн, калп айт аган. Булар жүрөгү өрт, чынчыл пионерлер эмеспи ( ейшеналиев). |
чыны I зат. Ооз жагы жайыгыраак, түп жагы куушураак кел ен, анчалык чуңкур эмес, көбүнчө чай ичүү үчүн ко донулуучу идиш. Ал чыныдагы чайын ууртабастан ол |
чыныгуу чынык этишинин кыймыл атоочу. |
чыныгы сын.. Анык, чын, таза. Демек, алардын чыныгы аттары Сакадай, Анархан? (Жантөшев). Чыныгы алтын. Чыныгы жибек. |
чынык этиш. Бышыгуу; чын, болуу. Сөзү жатык, эмгек менен ыныккан, Аракети дайым үлгү берди эле.. (Аалы). Дүг дүгүй бүгүш тартып далысы кең, Чыныккан чымыр ден |
чыныктыр чынык этишиннн аркылуу мамилеси. |
чыңылда этиш. 1. Чыйылдаган ачуу ичке үн чыгаруу. Чыңылдап үнү чыкты. 2. Чың-чың этип үн чыккандай сезилүү. Ку лагы чыңылдайт. |
чыңылдоо чыңылда этишинин кыймыл атоочу. |
чынында чындыгында менен бирдей. |
чыңыр этиш. Абдан катуу, ачуу ичке үн чыгаруу, ушундай ү чыгарып ыйлоо. Калмураттын колун кармап, Алима ч ыңырып жиберди (Абдукаримов). Кемпир бечара ботод |
чыңырт чыңыр этишинин аркылуу мамилеси. |
чыңыруу чыңыр этишинин кыймыл атоочу. |
чыңырык зат. Чыңырган үн, чыңырган ичке ачуу үн. Жылкы жый лбай калды, Чыңырыгы тыйылбай калды (Тоголок Мол о). |
чып: чып-чып туур. I. Ичке нерсени (мис., чыбыкты) тез шил теп, жумшагыраак нерсеге тийгенде чыккандагыдай -ичке табышты билдирүү үчүн колдонулат. Чыпчып ти |
чыпалак зат. Колдун же буттун манжаларындагы эң акыркы (б шинчи) кичинекей манжа. Уруя болсо сол колунун чы палагын тиштеген бойдон бир калыпта [отурат] (Бай |
чыпка зат. 1. Көбүнчө сүттү сүзүү үчүн кылдан же марляда жасалган сузгуч. 2. Түйдөктөшкөн, тугурукташып, ирип калган. Чыйырчыктай карала, Чыпка куйрук Са |
чыпкала этиш. Чыпкадан өткөрүү, чыпкадан өткөрүп сүзүү, т залоо. Суу ташылбай же жетпей калса, шахтёрлор.. ы лай кара сууну чыпкалап шимиришчү (Сасыкбаев). |
чыпкалан чыпкала этишинин өздүк мамилеси. |
чыпкалат чыпкала этишинин аркылуу мамилеси. |
чыпкалоо чыпкала этишинин кыймыл атоочу. |
чыпта I зат. Кендирден жасалган кап, мешок. Нурмат колдо уп көтөрмөкчү болуп чыптаны колу менен оңтойлод (Абдукаримов). Алар чыпталарга буудай салууга үл |
чыптал чыпта этишинин туюк мамилеси. |
чыптама зат. Ичтен кие турган жеңсиз, жалаң кат кыска бешм ант, желетке. Кызыл тукаба чыптамасы [кыздын] дене син чыпыйтып кучактап турат (Байтемиров). |
чыпчырга : чыпчыргасын коротпой— эч нерсесин калтырбай, коротпой, бардыгын, бүт. Чыпчыргасын коротпой, Бу юмуңду беремин («Мендирман»). |
чыпылда этиш. 1. Чып-чып эткен дабыш чыгуу (мис., ичке чыбык же камчы менен чабуудан). 2. Чып-чып этип, сызылып ыгуу, агуу (көбүнчө терге карата). [Ашырдын] чекес |
чыпылдат чыпылда этишинин аркылуу мамилеси. |
чыпылдоо чыпылда этишинин кыймыл атоочу. |
чыр I зат. Чатак, жаңжал. Чыр чыкпай турган кылуу керек . Арзыкул иши кылып түрдүү нерседен кынтык таап, ч ыр чыгара албай.. турду (Байтемиров). Үйүмө жаткыр |
чырагдан зат. Лампа, чырак, шам. |
чырай зат. Өң, жүз, беттин өңдүү түстүүлүгүнүн көрүнүшү. Карып билинербилинбес калтырак баскан колу мене н.. ээктен бир аз көтөрдү эле, Салиманын чырайы ош |
чырайлуу сын. Өңдүү, өңдүү-түстуү, татынакай. Кыз баладай ч райлуу, Кызыктуу көлдүн өзү экен (Маликов). Урия м урункудан да укмуштуудай чырайлуу, назик (Бейшен |
чырак зат. 1. Ортосунда билиги бар, көбүнчө керосин мене жарык кылынуучу шам, лампа, чырагдан. Текчеде же инчи чырак бир калыпта бүлбүлдөйт (Абдукаримов). |
чыракпая зат. диал. Чырактын алдына койгуч. |
чырактай сын. Татынакай, келишимдүү. Чырактай болгон кызың турат, ошонун амандыгын тиле (Байтемиров). [Зарыл] өзү курдуу кыздардын ортосунда.. чырактай болуп |
чыраш зат. Жалбырактары тамырынан таралган, эрте жазда гүлдөөчү жапайы өсүмдүк. |
чырашта этиш.Чаптоо, жабыштыруу. Жийдегүл [Лениндин сүрө үн] кызыл чүпүрөккө чыраштап, анын кырка жээгин.. жашыл шайы менен кыюулап койгон эле (Сасыкбаев). Т |
чырга зат. Бүркүттү таптап үйрөтүүдө колдонулуучу түлк үнүн кеби. Чырга тартуу. Чырга менен бүркүт үйрөт ү. |
чыргай сын. Чыргоо, чатакчыл. Бардыгы кээде тентек, кээде жөнтөк, Ар бири кээде чыргай, кээде элпек (Аалы). |
чыргоо сын. Чатак, таарынчаак, эпке жөнгө көнбөгөн, чырга й. |
чыргоолон этиш. Жөнү жок эле шылтоо менен чатак салуу, чырго олук кылуу. Балдары түз эле конфет сурап чыргооло нчу болду (Убукеев). |
чыргоолонт чыргоолон этишинин аркылуу мамилеси. |
чыргоолонуу чыргоолон этишинин кыймыл атоочу. |
чыргоолук зат. Чыргоолонгондук, чатактык, чыргоо мүнөз. Бал нын илмийген арыктыгы, ноокаска жакындыгы.. аны ч ыргоолукка айландырып баратты (Каимов). |
чырда чырла менен бирдей. |
чырк туур. Көбүнчө чымчыктардын чыр-чыр эткен кыска да бышын билдирүү үчүн колдонулат. Чымчык чырк-чырк дейт да безилдейт. |
чырканак чычырканак менен бирдей. |
чыркылда этиш. Чырк-чырк эткен дабыш, үн чыгаруу (көбүнчө ч мчыкка карата). Каркылдаган карга,.. чыркылдаган ымчык жок (Жантөшев). |
чыркылдоо чыркылда этишинин кыймыл атоочу. |
Можете поискать примеры использование слово Эл-Создук:
Эл-сөздүк | Другие сервисы... | 0.1468 сек. |