 чалгынчылыкзат. Чалгындоо кесиби, чалгын жүргүзүүчүлүк. |
| чалгырт чалыр менен бирдей. |
| чалгыч зат. Аралаштырууга, суюктукка ун, талкан ж. б. сыяк тууларды салып чалууга ылайыкталып жасалган кич некей ачалуу жыгач. Кудукка унду салыптыр Агалас |
| чалгычы зат. Чалгы чабуучу, чөп чабуучу. Чалгычы аялдар со лдун аягына чейин чыгып, кайра тартышты (Баялинов ). |
| чалды : чалды-куйду — баш аламан, аркы-терки, иретсиз, быт-чыт. Кайта ойлонот.. Деги баягы чалды-куйду эл стерди жортот (Жантөшев). |
| чалдыбар зат. Кандайдыр бир бүтүн нерсенин кыйрап, бүлүнгө ндөгүсү, кыйрап бүлүнгөн калдыгы. ♦Чалдыбары ыгуу — 1) бузулуу, тамтыгы чыгуу, керектен чыгу |
| чалдыгуу чалдык этишинин кыймыл атоочу. |
| чалдык этиш. 1. Кабылуу, кириптер болуу, туш келүү. Тоозак безгек оорусуна чалдыкты (Абдукаримов). 2. Бир аз алына түшүү, дуушар болуу. Айтбайдын уулу чала-бу |
| чалдыктыр чалдык этишинин аркылуу мамилеси. |
| чалдыр чал этишинин аркылуу мамилеси. |
| чалка : чалкасынан жатуу — аркасын жерге келтирип жа уу, аркасы төмөн караган абалда болуу. Мен чалкам дан жатып алып, чабак ура баштадым (Шимеев). ♦Ч |
| чалкай этиш. 1. Көкүрөгүн бир аз көтөрө аркасын көздөй ий ле отуруу, бир аз чалкалай түшүү. Тайдай-Кара да ч алкая олтуруп, короодой сыр аякты көтөрүп, кымыз |
| чалкак зат. Кеңири, кериле созулуп жаткан айдөөш жер. Бер еги чалкакта жаткан чабдар айгырдын үйрү машинан ы көрөр замат дыр берип, үрккөн бойдон бетке чыга |
| чалкала этиш. 1. Көкүрөгүн кере артын көздөй ийилүү, чалка жагына кериле кайкалоо. Жумшак ордунда чалкалай турган академик Аскарга кадимкидей көрүнөт (Сыд |
| чалкалат чалкала этишинин аркылуу мамилеси. |
| чалкалоо чалкала этишинин кыймыл атоочу. |
| чалкан зат. 1. Жалбырактарында, сабагында денеге тийгенд тызылдатып чага турган түгү бар, отоо чөпкө кирү үчү өсүмдүк. 2. өт. Чагып ала тургандай, уулуу, ийн |
| чалканчы зат. сүйл. Сатиралык «Чалкан» журналынын кы маткери, кабарчысы. |
| чалкар сын. Абдан чоң, мелтиреген, мелмиреген. Айланып ка зы кетпеген, Айдың чалкар көл кайда? (Үсөнбаев). Ко лтукташкан сулуусу, Чалкар көлдө кууга окшойт (Аа |
| чалкуу чалкы этишинин кыймыл атоочу. |
| чалкы этиш. 1. Толкугансып көйкөлүү, ойкуп-кайкып көрүнү ү; кең болуп жайылып жатуу (көл, жер ж. б.) Чалкыган көлдөн жай алган, Куулардан козгоп сайрады (Тогол |
| чалкыт чалкы этишинин аркылуу мамилеси. |
| чалма I зат. Ылай, тоголоктошкон ылай.
♦Ак чалма — ополуу ылай же суу аралаш жуурулушкан чопо. ЧАЛМ А II зат. 1. Ыргытып илиндирип алуу жолу менен көбүн |
| чалмакей зат. 1. Сүткө ж. б. суюктукка талкан ж. б. кошуп арал штырып чалынган түрү. Кымызга талкандан чалмаке кылып ичти. 2. Чалуунун, чалып жыгуунун ыгы, ыкма |
| чалмалан этиш. Ылайлануу, киргилденүү. Чалмаланган дарыя. |
| чалмалант чалмалан этишинин аркылуу мамилеси. |
| чалмалануу чалмалан этишинин кыймыл атоочу. |
| чалмачы зат. 1. Чалма ыргытууга, чалма салууга устат.
2. Кый ын чала турган, жакшы чалуучу, чалганга шыктуу. Ал ай, Арканы басып чыккан Арпачы чалмачы деген мен |
| чалмачыл чалмачы менен бирдей. |
| чалп: чалп-чалп же чалп-чулп туур. Суюк, ылайлуу жерди б сканда чыккан сыяктуу дабыш. [Ашырдын] өтүгүнүн т аманы балкычка чалп-чулп этип, энтеңдеп келе жатт |
| чалпоо сын. 1. Үркүнчөөк, азоо чалыш. Чалпоо жылкы.
2. өт. К ежир, эч кимдин тилин албаган. Чалпоо жигит өз бою н, Эч адамга теңебейт (Осмонкул). Иш тапшырба жалк |
| чалпылда этиш. Чалп-чалп этүү, чалп-чалп эткен дабыш чыгару у. Чоң кисе жанда шалпылдап, Соору өтүк сууга чалп ылдап («Эр Табылды»). |
| чалпылдат чалпылда этишинин аркылуу мамилеси. |
| чалпылдоо чалпылда этишинин кыймыл атоочу. |
| чалуу чал этишинин кыймыл атоочу. |
| чалчакта чалчаңда менен бирдей. |
| чалчаңда этиш. Обу жок тайрактап эркелөө, жөн сүйлөбөй опс зданып эркелеп сүйлөө. |
| чалчаңдат чалчаңда этишинин аркылуу мамилеси. |
| чалчаңдоо чалчаңда этишинин кыймыл атоочу. |
| чалчык зат. Токтоп калган ылай суу, булганч суу, чыла. Суу ну көп кечсе, чалчык болот, сөздү көп сүйлөсө, тан ык болот (макал). Жылдырып айдап каз жаят, Чөнөк-ч |
| чалын чал III этишинин өздүк мамилеси. |
| чалыр сын. Кыйшык, көзү түз карабаган кылыр. Түз көзүн а а, чалыр көзүн баса карап, кышылдап Керимахун оту рат (Жантөшев). |
| чалырай этиш. Чалыр болуп калуу, чалыр кароо. |
| чалыракай сын. Чалырайган, көзү чалырыраак. |
| чалыраңда этиш. Чалыр көз кишинин караганына окшошуп кароо, чалырайып кароо. |
| чалыраңдоо чалыраңда этишинин кыймыл атоочу. |
| чалыш I зат. Таза кандуу тукум менен жөнөкөй тукумдун ор тосунан чыккан аргын (көбүнчө жылкы жөнүндө). Жыг п алдың, Атакан, Тоялынын чалышын (Токтогул). Чалы |
| чалышта этиш. Буту туз шилтөөгө келбей калуу, темтеңдеген дей басуу. [Акимдин] буту чалыштап, теңселип бара атат (Сасыкбаев). |
| чалыштоо чалышта этишинин кыймыл атоочу. |
| чама I зат. 1. Кандайдыр бир ишти иштөөгө жетерлик күч, к убат, дарман, ал. [Чапандын] бүчүлүгүн чечип отуру га [Татыбектин] чамасы келген жок (Байтемиров). Ба |
| чамала этиш. 1. Чамасын болжоо, болжолдоо. Кашаттан кабар берди го, Чамалап сенин алыңды («Эр Табылды» ). 2. Жакындоо. Кырктарга чамалап калган кызыл тор |
| чамалаш такт. Бирдей дээрлик, тең чамалуу, барабар, катарл аш, жакын. Мурат атынын оозун тартып, анын [Күлжан ын] арка жагынан ага чамалаш желдирди (Байтемиро |
| чамалек: чай-чамалек к. чамек. |
| чамалоо чамала этишинин кыймыл атоочу. |
| чамалуу сын. 1. Кандайдыр бир өлчөмгө, санга жакыныраак, бо лжол менен алганда кандайдыр бир өлчөмдө, санда. еле жаткандар он беш чамалуу (Сыдыкбеков). 2. Анча |
| чамасы мод. Болжолу, сыягы. Келин атка конгонуна ары кетс е эки жыл болгондур, чамасы ошондой көрүндү (Убук ев). Чамасы, жаандын басылчу түрү жок («Ала-Тоо& |
| чамбыл сын. Бозомук, ылай чачырагандай түс, ботала. Окшош жээрде кашкалар, жалаң чамбыл кашкаларга айланг н (Жантөшев). ♦Боз чамбыл — киргил, тунук эм |
| чамгарак зат. Түндүккө каршы терши сайылуучу, ийилип жасал ган ичкерээк, узун жалпак жыгачтар. Коломтодогу ч ала күйгөн чычаланын көк түтүнү созулуп чамгарак |
| чамгаракта этиш. 1. Өйдө көтөрүлүп булгалактоо. Куйругу чамга рактаган Бөрүбасарын ээрчитип, [койчу], койду жай п жөнөдү (Абдумомунов). 2. өт. Чакчарылуу, көтөрүл |
| чамгарактат чамгаракта этишинин аркылуу мамилеси. |
| чамгарактоо чамгаракта этишинин кыймыл атоочу. |
| чамгыр зат. Түбү жоон болуп чыгып, желүүчү жашылча өсүмд гү жана анын тамыры. |
| чамда этиш. Ылдамдоо, ыкчамдоо, тездөө, шашуу, шашылуу. К етмен чаап жаркырап, Чамдагыла колхоздо (Барпы). Ч амдагыла, эртең да күн ачык болот экен (Сыдыкбеко |
| чамдан чамда этишинин өздүк мамилеси. |
| чамдат чамда этишинин аркылуу мамилеси. |
| чамдоо чамда этишинин кыймыл атоочу. |
| чаме зат. Чайдын кайнатылып, даамы чыгып бүткөндөн кий инки калдыгы. |
| чамек: чай-чамек же чай-чамалек — чай жана ошол сыякту у майда-чуйда тамак аштын жалпы аты. |
| чампа зат. Кол менен чапкылап жасалган уйдун тезеги; жа па. |
| чампала этиш. Чампа кылуу, чапкылап, жампа түрүнө келтирү . |
| чампалоо чампала этишинин кыймыл атоочу. |
| чамын этиш. 1. Жулунуу, жулкунуу, атырылуу. Күүлөнүп тулп ар чамынат, Күбүрдөй көбүк жамынат (Аалы). Ак жолб рстой чамынып, Айкырып атка мингенде («Манас&ra |
| чамынды зат. Жыгачты кескенде, чапканда же жонгондо түшкө н майда бөлүкчөлөр. Уста балтасын чапкан сайын ча мындылар анын тегерегине ак ала болуп толо берди |
| чамынуу чамын этишинин кыймыл атоочу. |
| чан I зат. Кылычтын, канжардын сабы.
ЧАН II этиш. Теңсин бөө, өзүнө тең деп эсептебөө, өзүнөн төмөн саноо, емсинтүү. Кыз алган жарды жаман деп, Акылың болсо |
| чаң I зат. 1. Аба менен көтөрүлүүчү же кандайдыр бир не сенин үстүнкү бетине ылдам жугуучу жеңил кургак, эң майда тозоң. Бүгүн эртең менен күн жаап басылг |
| чана I зат. Кардын же муздун үстү менен жылгаяктатып сү йрөп жүрө турган жалпак тамандуу жүк ташуучу же к иши түшүп алуучу транспорт каражаты жана ушунун |
| чанаа туурасы: чана. |
| чанак зат. 1. Көздүн чарасы. Темирдин көз чанагы жашка то ло түштү (Жантөшев). 2. Өсүмдүктүн буласын каптап урган кутуча, кабыкча. Пахтаны терсең таза тер, Ч |
| чанач зат. Кымыз, айран сыяктуу суюктуктарды куюп алып үрүү үчүн колдонулуучу эчкинин туюк союлган тер синен жасалган идиш. Идиш жок, кымызды чаначтан э |
| чаңгыл сын. Ачык түстө эмес, киргил, бозомук киргил. Бийи теги чаңгыл тумандан сызылып өткөн айдын алсыз н уру (Аалы). Сүлүктү тоолору боз чаңгыл болуп тунжу |
| чаңгылдан этиш. Чаңгыл түскө кирүү, чаңгыл болуу. Темир уста кана цехи боз чаңгылданып, ширенди жыттанып, калд ыр-күлдүр этет (Сасыкбаев). |
| чаңгылдануу чаңгылдан этишинин кыймыл атоочу. |
| чаңгылт чаңгыл менен бирдей. |
| чаңгыт сын. Бозомук, суюк киргил, боз, өңү бир аз гана бур лган, чаңыт. Эртең менен чаңгыт жарма жасап ичип турабыз (Элебаев). |
| чанда такт. Анда-санда, бирин серин, сейрек. Күлжандай к з чанда чыгат (Байтемиров). Деги, чанда бири-бири олбосо, [Карпыктыкына] эл көп барчу да эмес (Элеба |
| чаңда этиш. 1. Чаң көтөрүлүү, чаң чыгуу. Көптөн бери күн ж аабай, чаңдап жатуучу жолдор жаанга жуурулду (Бай темиров). 2. өт. Чаң салуу, чуу түшүрүү. Ал кезде кө |
| чаңдаак чаңдак менен бирдей. |
| чандай этиш. Курсагы бөтөнчө чоң көрүнүштө, көбүңкү көрү нүштө болуу. Деп Базарбай Түкүйгө Чандайып турат мактанып (Үмөталиев). Өлгүдөй тоюп чандайып, Жоо с |
| чандайт чандай этишинин аркылуу мамилеси. |
| чаңдак сын. Чаңдуу, чаң көп чыга турган, чаңдай берүүчү. Ч аңдак жол. |
| чаңдат 1. чаңда этишинин аркылуу мамилеси.
2. чаңдаштыр м нен бирдей. |
| чаңдаш этиш. бот. Өсүмдүктөр чаңдары аркылуу урукташуу. |
| чаңдашты Р чаңдаш этишинин аркылуу мамилеси. |
| чаңдашуу чаңдаш этишинин кыймыл атоочу. |
| чаңдуу сын. Чаңы көп, чаңы бар, чаң баскан. Кампанын чаңду у деми өпкөнү кысат (Айтматов). Чаңдуу чөлдө сейре к коён болчу эле, Чыктуу чөпкө бүйрү чыга тойбого |
| чандый чандай менен бирдей. |
| чандыр I зат. Ичтин санга жакын төмөнкү бөлүгү. Атымды ул м-улам чандырга чапкылап коём («Ала-Тоо»). Ч АНДЫР II этиш. Бирөөгө (көбүнчө эркек аялга, же аял |
| чандырла этиш. Чандырдан ала бастыра тартып, ээрдин эки ка талынын аяк жагы менен бириктире байлоо. |
| чандырлоо чандырла этишинин кыймыл атоочу. |
| чаңк туур. Катуу нерсе металлга тийген сыяктуу чыккан кыска, ачуу дабышты билдирүүдө колдонулат. |
| чаңка этиш. 1. Суусоо, абдан суусоо. [Кычандын] тили оозун а батпай кургап, чаңкап чыкты (Бейшеналиев). 2. өт. Эңсөө. [Мукай] илим-билим деп чаңкаган кыргыз жашт |
| чаңкай I сын. Ачык, абдан ачык, ачык даана. Чаңкай түш Ысык -Көлдө баратабыз, Жылмайып көлдүн бетин карашабы (Маликов). ЧАҢКАЙ II этиш. Ачык болуу, кирсиз, туну |
| чаңкат чаңка этишинин аркылуу мамилеси. |
| чаңкаюу чаңкай этишинин кыймыл атоочу. |
| чаңкоо чаңка этишинин кыймыл атоочу. |
| чаңкый чаңкай II менен бирдей. |
| чаңкылда этиш. 1. Чаңк-чаңк эткен дабыш чыгаруу. [Акбар] чаңк ылдаган балканын үнүн улап устаканага кирди (Убу еев). 2. Кулакка жагымсыз чаңк-чаңк эткен ачуу үн |
| чаңкылдат чаңкылда этишинин аркылуу мамилеси. |
| чаңкылдоо чаңкылда этишинин кыймыл атоочу. |
| чаноо чана этишинин кыймыл атоочу. |
| чануу чан этишинин кыймыл атоочу. |
| чанч этиш. Саюу, сайгылашуу. Ар бир эчкинин өлүмү жаным а ийне чанчкандай батат (Элебаев). |
| чанчкак зат. Белди же дененин башка мүчөлөрүн сыздатып, с йгылаштырып оорутуучу оору. |
| чанчуу чанч этишинин кыймыл атоочу. |
| чаңылда этиш. Чаң-чуң эткен ачуу үн чыгаруу. |
| чаңылдоо чаңылда этишинин кыймыл атоочу. |
| чаңыр этиш. 1. Үнүн ачуу чыгаруу, үнүн ачуу чыгарып айкыр уу, кыйкыруу, бакыруу. Безилдеп кез-кез, ачуу-ачуу чаңыргандай болсо, кыштакты башына көтөрөт (Сыды |
| чаңырт чаңыр этишинин аркылуу мамилеси. |
| чаңыруу чаңыр этишинин кыймыл атоочу. |
| чаңырык зат. Ачуу чыккан кыйкырык, бакырык, чаңырган айкы ык. Ал [Мамбеткул] чаңырыкты улап, ылдамдай басты (Каимов). — Биздин Акия чаңырыкты салганда кула |
| чаңыт сын. Бозомук, киргил суюк, чаңгыт. Чаңыт жарма.
ЧА ЫТ II этиш. Чаңдатуу. Араба кампаны көздөй жолду ч ңыта жөнөп кетти (Абдукаримов). |
| чаңытта этиш. Бозомук тартуу, суйдаң тартып боз түшкөндөй көрүнүү, чаңыт көрүнүштө болуу. |
| чаңыттал чаңытта этишинин туюк мамилеси. |
| чаңыттат чаңытта этишинин аркылуу мамилеси. |
| чаңыттоо чаңытта этишинин кыймыл атоочу. |
| чап I зат. 1. Ичтин төмөн жагы менен сандын кошулушкан ериндеги жука, такыр жери (көбүнчө малга карата). [Карышкырга] бир бээсинин чабын жардырып, Чымыр д |
| чапан зат. Көбүнчө этеги тизеден ылдый, узунураак тигил ген сырт кийим. Эшикти шарт ачып, чапанын желбеге жамынган Сурмаш чыга келди (Жантөшев). |
| чапкы чалгы менен бирдей. |
| чапкын зат. 1. Башка элге, тууга ж. б. кол салып чаап алуучу лук, кыргын салышкан чабыш. Жыйнасам деген нээтим бар, Кыргын-чапкын көп көрүп Кыйрынан азган элим |
| чапкында этиш. Катуулап чаба жаай баштоо, удургуп, күчөп жа ай баштоо (көбүнчө кар, жаан жөнүндө). Ойдо жок кат уу шамал менен бирге кар боройлоп жаап, алдыдан у |
| чапкындоо чапкында этишинин кыймыл атоочу. |
| чапкынчы зат. Кол салып, чаап алуучу, чапкынга, чаап алууга катышуучу. |
| чапкынчылык зат. Чаап алуучулук, чаап, тоноп алуучулук, жоокер чилик. |
| чапта этиш. 1. Бүтөө, бекитүү, бүтөп таштоо. Чаптаган ок.
2. Жабыштыруу. [Талгат] кээсин кайчы менен кесип ал ып, альбомуна чаптап жатат («Жаш ленинчи»). |
| чаптал чапта этишинин туюк мамилеси. |
| чапталуу сын. 1. Чаптап бекитилген, чапталган. Патрон ташта чапталуу он эки жез бар (Сыдыкбеков). 2. Жабыштыру , жабыштырылган. Аттуу киши алик алды да, чөнтөгү |
| чаптат чапта этишинин аркылуу мамилеси. |
| чаптоо чапта этишинин кыймыл атоочу. |
| чаптыр чап этиштеринин аркылуу мамилеси. |
| чапчаң сын. 1. Шамдагай, тез, ылдам (кыймыл-аракет жөнүндө) . Берки үчөө ителгидей жетти чапчаң, фашисттер ай ылгандай акылынан (Үмөталиев). Анархан өзү дагы ч |
| чапчаңдык зат. 1. Шамдагайлык, ылдамдык, тездик. Алымкул курж унду алып, чапчаңдык менен ийнине салды (Абдукари мов). 2. Тез кызууланып кетүүчүлүк, кызуу кандуулу |
| чапчуу чапчы этишинин кыймыл атоочу. |
| чапчы этиш. 1. Апчып алуу, апчып кармоо, аткып кармоо. Тем ир сол колунун карысын оң колу менен чапчып, сенд ректей түштү (Жантөшев). 2. Эки астыңкы буту менен |
| чапчыт чапчы этишинин аркылуу мамилеси. |
| чапчыш чапчы этишинин кош мамилеси. |
| чар I зат. Дан эгиндеринин учкуну. [Кырмандын четинде]. . буудайдын азыраак чары чогулбай жатат (Жантөшев ). ♦Чар учкандай — баш аламан, иретсиз, тарти |
| чара I зат. 1. Тамак-аш салуу же куюу үчүн колдонулуучу а р кандай металлдардан жасалган, ооз жагы жайык ке лген тегерек чуңкур идиш. Казандагы эт булоолону |
| чарабзал чарапзал менен бирдей. |
| чарай : орой көз чарай к. орой I. |
| чарайна I зат. Илгерки убакытта согушка чыкканда төшүнө т ртып кийүүчү такта темир. Темир туулга башында Ч райнасы тагылуу («Курманбек»). Табылды кырк |
| чарана зат. Жаңы туулган жаш төлдүн, жаңы төрөлгөн жаш ба ланын үстүнө жабышкан желим сыяктуу илээшкен зат . [Уулумду] чаранадан чайып, түн уйкумду, күн тыным |
| чарапзал зат. диал. Маки. |
| чарба зат. 1. Белгилүү бир коомдун өндүрүш мамилелерини жыйындысы, өндүрүш жолу. Социалисттик чарба. Нат уралдык чарба. Товардык чарба. Капиталисттик чар |
| чарбадар зат. диал. Чарба жумуштары менен күн көргөн, көбүн чө мал чарбачылыгы менен кесиптенген, өз алдынча анча-мынча чарбасы бар адам. Чарбадар алек мал ме |
| чарбак зат. 1. Короо-жайды, огородду ж. б. айландыра курчаг ан дубал, тосмо. 2. Бак-дарак, короо-жай, огороддун жалпы аты. Чарбак тараптан сайраган булбулдун үн |
| чарбакер чарбадар менен бирдей. |
| чарбалуу сын. Чарбасы бар, чарба күткөн, мал күткөн. Аларды орто чарбалуулар дейт (Сыдыкбеков). |
| чарбалык сын. Чарбага таандык. Чарбалык жумуштар. |
| чарбачы зат. Кандайдыр бир мекеменин, ишкананын ж. б. чарб сы жагында иштөөчү, чарба жагын тейлөөчү адам. &mda sh; «Газик» менен келиптир, аксакал! — Анда |
| чарбачыл сын. Чарба иштерине камкор, чарбачылыкка бүйрө (а ам жөнүндө). [Мукайдын] атасы чарбачыл адам болго дуктан, огороду бак-шактуу келип, алмалары да көп |
| чарбачылык зат. Жалпы эле чарба жумуштары, чарба иштерин жүр үзүүчүлүк. Айыл чарбачылыгы. Мал чарбачылыгы. |
| чарбы сын. Майда. Чарбы мал. |
| чаргыт этиш. Түз, так айтпоо, буйтактатуу, башка сөзгө ал ксытуу. Каныбектин кайталап сураган суроосуна ч ргыткан жоопторду берип тим болду (Жантөшев). Көп |
| чаргытуу чаргыт этишинин кыймыл атоочу. |
Можете поискать примеры использование слово Эл-Создук:
| Эл-сөздүк | Другие сервисы... | 0.18 сек. |
|