 КЫДЫКЕЕВАКЫДЫКЕЕВА Бакен (1923, Пишпек, Төкөлдөш айылы) — кыр
гыз совет артисти. СССР эл артисти (1970), Кыргыз ССР
Токтогул атындагы мамлекеттик сыйлыгынын лауре | КЫДЫРААЛЫКЫДЫРААЛЫ Кайназар уулу (1850, Ала-Бука району —1920,
ошол эле жерде) — манасчы, төкмө ырчы. К. жаштайын
н эле ыр, өлөң, түрдүү эпосторду айтууга шыктуу ө |
КЫДЫРАЛИЕВКЫДЫРАЛИЕВ Кадыржан (1936, Калинин району, Тельман
йылы) — кыргыз совет кинооператору, кинорежиссё
. Кыргыз ССР искусствого эмгек сиңирген ишмер (1969 | КЫДЫРБАЕВАКЫДЫРБАЕВА Раиса Заитовна (1930, Фрунзе) — «Манас»
зилдөөчү, филология илиминин доктору (1984), Кыргыз
Илимдер Академиясынын корреспондент мүчөсү (1989). |
КЫДЫРБАЙКЫДЫРБАЙ — эпизоддук кейипкер. Таз чечендин атас
ы. Нескара менен Манастын урушунда эскерилет (Саг
ымбай Орозбаков, 1. 250).
| КЫДЫРШААКЫДЫРШАА — этноним. Эпосто кыргыздын белгилүү ур
ууларынын бири. Мисалы, Алмамбет менен Чубактын ж
ол талашкан чатагында К. Чубактын сөзү боюнча «А |
КЫЗАРТКЫЗАРТ — топоним. Сагымбай Орозбаков варианты бо
юнча кыргыздар Алтайдан көчүп келаткан жолдо кал
мак кандыктарынан Ала-Тоону бошоткондо: «Абалкы | КЫЗ ОЮНКЫЗ ОЮН, жар көрүшүү — кыргыз элдик оюндардын бир
и. «Манас» эпосунда Семетей баатыр Акун кандын ша
арына күйөөлөп барганда, Айчүрөктүн тоюнда К. ошо |
КЫЗ САЙКАЛ«КЫЗ САЙКАЛ» — баатырдык эпос. Айткан Орузбай Ур
амбет уулу. Айтуучу 1978-ж. өз колу менен жазып кели
п, Кыргыз Республикасынын Илимдер Академиясынын | КЫЗ САЙКАЛ |
КЫЗ САЙКАЛДЫН ОРУКЫЗ САЙКАЛДЫН ОРУ — Ак Сайдагы Как шаал тоосунун
тескейиндеги Текелик капчыгайынын оозундагы тег
из жерде казылган ор (ороо). Ордун тереңдиги 8—9 м, | КЫЗЫЛБАШКЫЗЫЛБАШ — этноним. Эпосто Көкөтөйдүн ашына чакы
рылган элдердин бири катары эскерилет:
Күн батыш
тын жагында
Кызылбаш бар, тарса бар,
Ашка келсе |
КЫЗЫЛ-БЕЛКЫЗЫЛ-БЕЛ — топоним. Манастын Орго кан менен болг
он согушунда: «Кызыл-Белден ашыңар, Кыйыныраак ша
шыңар» (Сагымбай Орозбаков, 2. 74),— деп айтылат.
| КЫЗЫЛ ДӨӨКЫЗЫЛ ДӨӨ — мифтик кейипкер. «Буттары бар мунард
й, Колдору бар чынардай» жомоктук элдин башчысы (
Сагымбай Орозбаков, 3. 13). Көкөтөйдүн ашына кабар б |
КЫЗЫЛ-ЖАРКЫЗЫЛ-ЖАР — топоним. Эпосто Семетей баатыр чорол
рунан: «Шемей калаа, Кызыл-Жар, Аны көргөн барсың
ы?» (Радлов жазып алган вариант 312),— деп сураганд | КЫЗЫЛ ЖИЙДЕКЫЗЫЛ ЖИЙДЕ — топоним. Кырк чоро биринчи жолу кач
канда Семетей артынан кууп жетип элдешип, Таласк
кайра алып келген жер. Географиялык реалия ката |
КЫЗЫЛ-КУМКЫЗЫЛ-КУМ — топоним. Алооке кандын жери. Ал Манас
а колго түшүп калганда:
Агала чап, Кызыл-Кум,
Аң
ы барса жыргаган.
Ойнобой бенде турбаган,
Кымб | КЫЗЫЛ-КЫЯКЫЗЫЛ-КЫЯ — топоним. Эпос боюнча Манас адеп Кошой
го жолугаардын алдында К.-К. аттуу жолдон өткөндү
ү айтылат:
Жер байкаган сыягы,
Үч-Каркыра басты |
КЫЗЫЛ-ОМПОЛКЫЗЫЛ-ОМПОЛ — топоним. Манастын Орго кан менен бо
лгон согушунда:
Кызыл-Омпол дөбөсү, Кароолго чыг
п келгени Кызыталак капырдын Шамың шаа деген төр | КЫЗЫЛСАРТКЫЗЫЛСАРТ, Момунжан — кейипкер, дарыгер. Карадөө
издеп жүрүп таап келген К. Күлчорону дарылап айык
тырат (Саякбай Каралаев, «Сейтек», 50—55).
|
КЫЗЫЛ-СУУКЫЗЫЛ-СУУ — топоним. Манастын Орго кан менен болг
он согушунда:
Кызыл-Суунун башына Кызматыңа бард
ык деп, Кыжылдаган кол көрүп Кыргын таап калдык д | КЫЗЫЛ-ЧОККЫЗЫЛ-ЧОК — кытай жана калмак башкаруучуларынын
баш кийиминдеги мансабын көрсөтө турган атайын б
елги. Мисалы, эпосто « Кызыл чок кытай журтунан» ( |
КЫЗЫРКЫЗЫР, Кыдыр (арабча хызыр — жашыл деген мааниде)
— адамдарга жакшылык кылуучу олуя. Түрк, иран элд
еринин жомокторунун байыркы кейипкерлеринин бир | КЫЗЫР ИЛИЯСКЫЗЫР ИЛИЯС — кудуреттүү күчкө ээ, касиеттүү кол
оочу. «Манас» эпосунда кырк чилтен менен бирге М
настын колдоочуларынын бири катары айтылат (Саг |
КЫЙБАКЫЙБА — топоним. Эпосто өлкө, шаар, эл аты, көбүнч
тажиктердин мекени катары көп эскерилет. Мисалы
, Жакып Манаска колукту издеп К. журтуна барып жан | КЫЙДЫ КАРАКЫЙДЫ КАРА — Үрбүнүн тулпары. Валиханов жазып ал
ан эпизоддо, Көкөтөйдүн ашында байгеге чабылган
күлүк катары эскерилет.
|
КЫИТУУЧАКЫИТУУЧА — эпизоддук кейипкер, калмак баатыры. М
нас Ташкенди бийлеп турган Панус канды жеңгенде
кийин К. Манасты байкап көрүп, ыгы келсе чаап алм | КЫЙША-ТООКЫЙША-ТОО — топоним. Көкөтөйдүн ашынан кийин ашт
Манас өзү билип, өзү башкарды деп нааразы болгон
алты кандын Манаска жиберген элчилери басып өтк |
КЫЙЫР СӨЗКЫЙЫР СӨЗ — эпосто көп учурда каармандардын айтк
ан сөзү ал кандай айтса, дал ошондой кайталанбас
ан манасчы тарабынан өзгөртүлүп, бирок жалпы маа | КЫЛЖЕЙРЕНКЫЛЖЕЙРЕН— Мурадылдын күлүгү. Көкөтөйдүн ашында
гы ат чабышта байгеге чабылган (Сагымбай Орозбак
в, 3. 155).
|
=
=