 ДААРУУДААРУУ — боло турган иш, окуя жөнүндө жогорку күч
төр тарабынан алдын ала аян берилген белги. Манас
чылар — укмуштуудай поэтикалык шыктын ээлери. Ал | ДАБАКДАБАК — эпизоддук кейипкер. Калмак каны Акунбеши
м Манастан жеңилгенден кийин Олуя-Атага качып ба
ып, андагы жергиликтүү чантууларды кырып өлтүрү |
ДАБАШДАБАШ — эпизоддук кейипкер. Акунбешим паашанын у
луктарынын бири. Чүйдү калмактардан бошотуу үчүн
кол курап келе жаткан Манаска каршы аттанууга Ак | ДАВЛЕСОВДАВЛЕСОВ (Дөөлөсов) Насыр (1929, Кемин району, Кара-Б
улак айылы) — кыргыз совет композитору, дирижёр,
рофессор (1977), Кыргыз ССРинин эл артисти (1974). 
Мо |
ДАГАЛАКДАГАЛАК — топоним. Кырмус шаанын калаасы, Манас о
н бир Дуу-дууга каршы жортуулунда Д-ты Кошой мене
бирдикте каратат (Сагымбай Орозбаков, 2. 9—10). Кий | ДАГУЛУКДАГУЛУК — эпизоддук кейипкер. Көкөтөйдүн ашына к
еңешке чакырылгандардан (Сагымбай Орозбаков, 3. 81,
85).
|
ДАГУЛУКДАГУЛУК — эпизоддук кейипкер, Кашкар беги, Акунд
н баатыры. Кыргыз менен Кашкарлыктардын колу бет
тешкенде жекеге чыгат. Ага каршы барууга Кыргыл м | ДАГЫРДАГЫР (моңг. дахур — кара кытайлардан калган уруу
нун аты) — этноним. Эпосто душман тарабындагы (ка
мак-кытай) эл (уруу) (Сагымбай Орозбаков, 3. 261). 17-кы |
ДАЖААЛДАЖААЛ, тажаал— диний түшүнүк боюнча акыр заман
олор алдында жерден чыгуучу укмуштуу азыткы. Мус
улман мифологиясында акыр заман жакындаганда Кө | ДАЛБАЕВДАЛБАЕВ Сатыбалды [1934, Ачы району (азыркы Базар-Ко
ргон), Ооган-Талаа айылы] — кыргыз совет артисти,
ыргыз ССРинин эл. артисти (1974), Кыргыз ССРинин Ток |
ДАЛБАЕВАДАЛБАЕВА Мираида (1939, Кызыл-Кыя шаары) — кыргыз со
вет артисти, Кыргыз ССРинин эл артисти (1986). Ал Кыр
гыз мамлекеттик академиялык драма театрында жог | ДАЛЫ АЧУУДАЛЫ АЧУУ — койдун далысын карап же отко жагып бо
ло турган окуяны алдын ала билүү ишеними. Д. а. же
ны отко жагуу ырым-жырымы чыгыш элдеринин көпчүл |
ДАЛЫНЫН КЕЧИРИН КЕСҮҮДАЛЫНЫН КЕЧИРИН КЕСҮҮ — коркунучтуу душманды кы
нап, кордоп жазалоонун бир түрү. Элдик эпостордо
мындай жазалоо көбүнчө терс каармандар тарабына | ДАМБЫЛДАДАМБЫЛДА — эпизоддук кейипкер, уруу аксакалдары
ын бири (Сагымбай Орозбаков, 1. 41, 44, 47, 48, 56, 59, 86, 127, 1
61). Өзбек элинин өкүлү (Сагымбай Орозбаков, 2. 68, 94, 1 |
ДАҢГҮЛҮДАҢГҮЛҮ — топоним. Эпос боюнча калмак каны Кемин
шаанын шаары. Кемин шааны Манас багындырганда Үр
ү анын ордун ээлейт.
| ДАҢГЫЛДАҢГЫЛ — эпизоддук кейипкер. Орго кан жеңилгенде
н кийин Акунбешимден Чүйдү бошотуу үчүн барууга
урган кеңешке маңгул элинин баатыры Д. дагы каты |
ДАҢГЫТДАҢГЫТ — этноним. Эпосто бирде Дүбүрөкан, Кайыпк
н сыяктуу кадимки эле жердик адамдардын, бирде Ч
юн алп сыяктуу мифологиялык кейипкердин эли кат | ДАҢ-ДАҢДАҢ-ДАҢ — эпизоддук кейипкер, Кампас калаасынын
албаны. Манасты өлтүрмөкчү болуп келген Нескара
ын колу менен болгон урушта жекеде кыргыздардын |
ДАҢ-ДУҢ-БАШДАҢ-ДУҢ-БАШ, Даң-Дуң-Тоо — топоним. Уйгур тили бою
ча Тагдуң-Баши деген географиялык аттан алынган.
Кашкар, Жаркен чөйрөсүндө жашаган уйгурлар Сары- | ДАҢЗАДАҢЗА (кыт. даңса — тизме, санжыра; белгилүү адамд
ардын тизмеси жазылган китеп) — эпосто «Атактуу
анас эр чыгып, Бээжинден сурак алат деп, Алдыңдаг |
ДАҢКАРАДАҢКАРА — калмак балбаны Атан алптын минген аты.
Манастын Орго кан менен болгон жекеме-жеке согуш
нда Көйүш Атанды өлтүрө сайып, Д-ны олжого алат (С | ДАПДАП — эки бети тең тери менен капталган тегерек а
лкагына майда темир шакекчелер тагылган, уруп ой
оочу музыкалык аспап. Ал уйгурлардын дапына, өзб |
ДАРБАДАРБА — топоним. Алтайда кыргыздар мекендеген же
р (Сагымбай Орозбаков, 2. 174). Географиялык реалияд
Моңголиядагы тоолуу аймак.
| ДАРБАНДАРБАН — топоним. Эпос боюнча кытай калааларынын
бири. Алмамбеттин Бээжинге чалгынга жөнөр алдын
агы кебинде айтылат (Сагымбай Орозбаков, 4. 255).
|
ДАРГАНДАРГАН — топоним. Кыргыздар эзелтен жашап келе ж
ткан жерлердин бири катары эпосто өп эскерилет.
лтайдан көчүп келаткан жолдо кыргыздардын калма | ДАРДАКДАРДАК — эпизоддуң кейипкер, калмак балбаны. Тек
с кан өлгөндөн кийин Д-ты кан көтөрүүгө ой кылыша
т. Ал «Күчүм бар да, эбим жок, Айтууга жакшы кебим |
ДАРКАНДАРКАН — эпизоддук кейипкер, белгилүү уста. Вали
анов жазып алган эпизоддо Манастын тапшырмасы б
юнча төкөр уста Д. ак болот кылыч жасап, Жолой мен | ДАРКАНДАРКАН, Дархан— топоним, эпос боюнча кыргыз уруу
арынын биринин мекени экени гана белгилүү (Сагым
бай Орозбаков, 1. 192; 4. 63, 130). Географиялык реалияда |
ДАТКАДАТКА — Букар, Кокон кандыктарынын тушундагы бий
лик жүргүзүүчү эң жогорку наам жана ушундай наам
бар адам. Эпостун көп эпизоддорунда жолугат. Саг | ДАШ КАЗАНДАШ КАЗАН (иранча ылайдан же кыштан жасалган очок
, кемеге) — чоң казан. Д. к. очокко, чоң кемегеге ас
лчу зор казан. Тил угуму окшош келип кыргыз тилин |
=
=