 самаэтиш. Абдан каалоо, эңсөө, тилөө. Самаган кыргыз э имди Сагынам көзүм төрт болуп (Токтогул). Самаган ойго тез жеткен, Замандын гүлү бөбөк сен (Нуркама |
| саман зат. 1. Дан эгиндеринин данын алгандан кийинки кал ган кургак сабагы. Сапырган эгин үйүлсүн, Саман-т пон жыйылсын (Осмонкул). 2. өт. Абдан көп, мол. Акча |
| саманкана зат. Чөп, саман сакталуучу сарай. Чейрекерлер бүт үл үй-бүлөлөрү менен байлардын атканасынан, сама нканасынан чыкпай керээли-кечке иштешет (Абдукар |
| самат сама этишинин аркылуу мамилеси. |
| самовар зат. Оту ичине жагылып, чайлык суу кайнатыла тург н идиш. Самовардагы чайы кайнап, чайканалар да ач ылды (Жантөшев). |
| самоварчы зат. Чайханада самоварларды кайнатып, элге чай бе рүүчү адам. |
| самогон зат. Колдо тартылган арак. |
| самодержавие зат. Монархтын чектелбеген жеке бийлиги жана мам екеттин ушундай бийликке негизделген башкаруу с истемасы. Падышалык самодержавиени кулатуу. |
| самолёт зат. Кыймылдаткычтын жардамы аркылуу абада учууч у, канаттары бар аппарат. Пассажир самолёту. Реак ивдик самолёт. |
| самоо сама этишинин кыймыл атоочу. |
| самоор самовар менен бирдей. |
| самоорчу самоварчы менен бирдей. |
| самосвал зат. Жүгүн механизмдин жардамы менен өзү көңтөрү түшүрүүчү автомобиль. |
| самса зат. Камырдын ичине эт, пияз салып, дандырга бышыр а турган тамак. |
| самсаала этиш. 1. Салбырап, салаңдап ылдый түшүп туруу. Эки рүм кара чачы көлөкөдө өскөн кайыңдын шагындай с амсаалап, толорсугунан өтүп турат (Жантөшев). Кар |
| самсаалат самсаала этишинин аркылуу мамилеси. |
| самсаалоо самсаала этишинин кыймыл атоочу. |
| самсы этиш. Тынымсыз чубашуу. Ушу жолдон самсып эле киш үзүлбөйт. Аркасында самсып көп эл бара жатты. |
| самсыт самсы этишинин аркылуу мамилеси. |
| самтыр сын. Жыртылган, тытылган, тамтыгы жок. Үстү-башы с мтыр. |
| самтыра этиш. Тамтыгы кетип тытылуу, жыртылуу. Үстүндөгү ийгени Үшүрү жок самтырап (Токтогул). Асан карыян ын үйүнүн.. үзүк, туурдуктары түлөгөн төөнүн жүнү |
| самтырат самтыра этишинин аркылуу мамилеси. |
| самтыроо самтыра этишинин кыймыл атоочу. |
| самын зат. Кирди жууп чыгаруу үчүн колдонулуучу май жан а жегич щелочтордон жасалган катуу же суюк масса. Кир самын. Бет жууй турган самын. ♦ Самын таш &m |
| самында этиш. Самын сүртүү, самын сүйкөө. Таза жууган самы ндап, Кирдей кылды эркиндик (Тоголок Молдо). |
| самындоо самында этишинин кыймыл атоочу. |
| самынчы зат. Самын өндүрүшүндө иштөөчү киши. |
| сан I зат. Буттун жамбаштан тизеге чейинки бөлүгү. Бут тарың буура санындай, Мурдагы жаштык барында, Бул кушар балбан табылбай (Токтогул). [Адылдын] бели к |
| сана I этиш. Эсептөө, бир нерсенин эсебин чыгаруу; санд рды көбөйүү жагын көздөй катары менен атоо. Мал с ана. Акча сана. Онго чейин сана. Жүзгө чейин сана. |
| санаа зат. 1. Ой, тилек, пикир. Коммунисттик партия адамз ттын эзелтен берки санаасын иш жүзүнө ашырды (&laqu o;Советтик Кыргызстан»). Жакшы адамдын санаасы |
| санаадар сын. Санаалуу, кайгылуу, капалуу, убайымдуу, ойлуу . Салам бердим сагынып, Санаадар жүрөм жабыгып (То ктогул). |
| санаалаш сын.Пикирдеш, сырдаш; ой-санаасы бирге, ой-тилеги ир. Санаалаш тандап жолго алгын: Эми сапарың болс ун, аттангын! («Манас»). Заманына, өз калкына |
| санаалуу сын. Кайгылуу, капалуу, санаа тарткан абалда. Сукт анган жандай тигилип көккө, Санаалуу жатып уктад көптө (Абдыраманов). |
| санаарка этиш. Санаа тартуу, санаага түшүү. |
| санааркат санаарка этишинин аркылуу мамилеси. |
| санак зат. Эсеп (көбүнчө малдын эсеби). Кой санак. Санакт ан өткөрүү. |
| санакчы зат. Санак жүргүзүүчү, учётчик. |
| санал сана этишинин туюк мамилеси. |
| санат I зат. 1. Үлгү болорлук, сабак болорлук насыят сөз. луу адамдардын санат сөздөрү. Жыйындын ортосунд мени баалап, Ыр менен нечен түркүн айтты санат(Б |
| санаторий зат. Дарылоо жана дем алуу үчүн уюштурулган атайы н мекеме. Туберкулёздук санаторий. Жамалбек өткө жылы Чолпон-Ата санаторийине барып келген (Каим |
| санатория санаторий менен бирдей. |
| санаш сана этишинин кош мамилеси. |
| санда этиш. Көп санда болуу, көп болуу. Сандап жаткан са кара, Дүнүйөм жолдош болдубу? («Эр Төштүк»). Колоттон сандап суу жүрүп, Жайкы мезгил болгондо |
| сандал I зат. Ичине чок салып, үстүнө жууркан менен кымты ай жабылган жапыз стол коюп, анын астына бутту са лып, тегерете жылынып отура турган бөлмө ичиндег |
| сандалт сандал этишинин аркылуу мамилеси. |
| сандалуу сандал этишинин кыймыл атоочу. |
| сандык зат. Кийим-кече, буюм салууга ылайыкталып, көбүнч кооздолуп жасалган, кулпуланып бекитме үкөк, ящ к. [Динар] орундукту таштап, төрдөгү килемче жабы |
| сандырак сын. Баш-аягы жок, түшүнүксүз, дайынсыз; келжирек, тантырак. Сандырак кеп. Кеп билбеген сандырак. |
| сандыракта этиш. 1. Алы, күчү кетип, жыгылчудай болуп темтеңде п басуу. Сандырактап баса албай калуу. Шайым ооп, андырактап карыш жерге баса албадым («Ала-Тоо& |
| сандырактат сандыракта этишинин аркылуу мамилеси. |
| сандырактоо сандыракта этишинин кыймыл атоочу. |
| санжыра зат. Уруулук бөлүнүш жана уруулар тарыхы жөнүндө айтылган улама сөздөр. |
| санжырачы зат. Санжыра айтуучу. |
| санжырга |
| санжыргалуу |
| санитар зат. Ооруларды тейлөөчү жана оорукана тазалыгын актоочу кенже медициналык кызматчы. Чакырып Куб т тездеп санитарды, Тапшырды жандай сүйгөн коман |
| санитария зат. Коомдук тазалыкты, гигиенаны, коомдун салама ттыгын сактоо максатын көздөгөн ар кандай чарала рдын, иштердин жалпы системасы |
| санкция зат. Кандайдыр бир актыны юридикалык күчкө ээ кыл ыш үчүн жогорку инстанция тарабынан бекитүү иши. |
| саноо сана этишинин кыймыл атоочу. |
| саңоор зат. Куштардын сан жагына, куйругунун астына (көч к жагына) чыккан үлпүлдөк, назик жүнү. Пейли жакш эң жумшак, Шумкардын саңоор жүнүндөй. |
| саңса зат. Кызылча отоо, суюлтуу үчүн колдонула турган алак. |
| саңсаң зат. Көрпөдөн өтүп кеткен күрпөң козунун териси. аңсаң жакалуу ичик. Кара саңсаң көлдөлөң. |
| сансы этиш. Өтө көп санда болуу, көбөйүп кетүү. Сансыган кой. Күн батыш жагы Ымалай, Сансып келген көп кош н Саңыроонун сазынан («Манас»). |
| сансыз сын. Эсеп жеткис, сан жеткис көп. Калың дүйнө санс з мал, Көкөтөйгө сайды деп, Жолой угуп калыптыр (&l aquo;Эр Төштүк»). |
| сантиметр зат. 1. Метрдин жүздөн бир бөлүгүнө туура келген у ундук чен. 2. Бетине ушундай чен бөлүктөрү түшүрү лгөн жана узундукту, бийиктикти ченөө үчүн колдо |
| сап I зат. Бычак, балта, күрөк сыяктуу куралдардын тут асы. Жоголгон бычактын сабы алтын (макал). Балтан н сабы. Камчынын сабы. САП II зат. Катар, кырка тиз |
| сапар зат. Жол, саякат. Алыска сапар жол жүрсөң Асемдүү олго ат жакшы (Тоголок Молдо). [Чоро] Сапарынын уз ктыгын ойлоп, жол азык алмак болду (Каимов). ♦ |
| сапарла этиш. Жолго чыгуу, жолоочулоо. Эсепсиз алыс сапар ап, Көп жыл тынбай жол бастым (Элебаев). |
| сапат зат. Бир нерсенин жакшы жагын, артыкчылыгын, кере түүлүгүн, коюлган талапка жооп бере ала турганды гын көрсөткөн касиет. Продукциянын сапатын жакшы |
| сапатсыз сын. Сапаттуу эмес, начар. |
| сапатсыздык зат. Сапаты жоктук, начарлык, сапаттуу боло албаг ндык. |
| сапаттуу сын. Сапаты жакшы, мыкты. |
| сапаттуулук зат. Сапаты жакшы же сапаты жогору болгондук, сап ттуу экендик. Жогорку сапаттуулук. Сапаттуулук ү чүн күрөшүү. |
| сапер зат. сог. Инженердик войсколордун, согуштук курул уш иштери боюнча бөлүктөрдүн кызматкери. |
| сапсай этиш. Апсаюу, апсайган көрүнүштө болуу. Сакал бас п сапсайып Өткөрдүкпү жаштыкты (Токтогул). |
| сапсайт сапсай этишинин аркылуу мамилеси. |
| сапсаңда этиш. Апсанда, апсаңдаган көрүнүштө болуу. |
| сапсаңдат сапсаңда этишинин аркылуу мамилеси. |
| сапсаюу сапсай этишинин кыймыл атоочу. |
| сапта этиш. Куралга (мис., балтага, кетменге ж. б.) сап жас ап аштоо, саптуу кылуу. 2. Ийнеге, теменеге учук ки ргизүү, учуктоо. |
| саптат сапта этишинин аркылуу мамилеси. |
| саптоо сапта этишинин кыймыл атоочу. |
| саптуу сын. Сабы бар, сапталган. Саптуу кетмен. Мүйүз сап уу бычак. |
| сапыр этиш. 1. Суюк нерсени суутуу же аралаштыруу үчүн с зуп алып кайра чубуртуп куюп туруу. Кымызды сапы . Сорпону сапыр.
|
| сапыргыч зат. Эгин сапыруучу машина. Келин сапыргычка удаа -удаа үч-төрт чака топоңдуу буудай салды (Баялино ). |
| сапырт сапыр этишинин аркылуу мамилеси. |
| сапыруу сапыр этишинин кыймыл атоочу. |
| сапырык этиш. Эгин сапыруу иши. Сапырыкта иштөө. |
| сапырыл сапыр этишинин туюк мамилеси. |
| сапырыш сапыр этишинин кош мамилеси. |
| сара сын. Тандалган, мыкты, эң жогорку. Ала-Тоонун арас Жалпы жердин сарасы (Тоголок Молдо). Эрдигинин ч ги жок Кырк чоронун сарасы («Семетей»). |
| сарай зат. 1. Падыша жана анын жакындары туруучу ордо, дв орец. Падышанын сарайы. Кандын сарайы. Каныкейдин <ак сарай, Каалга темир сом калай («Манас») |
| сарайча зат. Кичинекей сарай. Таштанбек чал сарайчасынын алдына барып жыгач тандады (Убукеев). |
| сарайчы зат. Кербендер токтоочу жердин ээси. |
| сарамжалдуу сын. Сарамжалы -бар, камылгалуу, ишине тыкан, жыйн к, камбыл. Сарамжалдуу жигитке Жандын баары таң к алат (Тоголок Молдо). Шопок өзүнө тың, сарамжалдуу |
| сарамжалдуулук зат. Сарамжалы барлык, камылгалуулук; ишке тыканд ык, жыйнактык. Оокат-тиричиликке сарамжалдуулугу бар адам. |
| сараң сын. Зыкым, дүнүйөгө кароо, колунан эч нерсе чыкпа ган. Айылдаш экен сараң бай, Алыс экен Алаңбай (&laqu o;Эр Төштүк»). Кабагын түйгөн сараңдын Үйүнө ба |
| сараңдан этиш. Сарандык кылуу, зыкымдануу. |
| сараңдануу сараңдан этишинин кыймыл атоочу. |
| сараңдык зат. Зыкымдык, сараң экендик, март эместик. Атакеб из Элеман Малга кароо бай экен, Сараңдыгы атамдын Адамдан өзгө бар экен («Эр Төштүк»). Сараңды |
| сарап зат. диал. Үстүнө устун же чабактын баштары илинг дей кылып дубалдын ички кырына узатасынан коюлг н жоон жыгач. |
| саратан I зат. Какшыма ысык, жайкы ысык убак. Жайдын сарата н күнү (Сасыкбаев). Салкындын тиет пайдасы Сарата ысык жай менен (Токтогул). САРАТАН II зат. Май айы |
| сарафан зат. Аялдардын жеңсиз көйнөгү. |
| саргар этиш. 1. Сары түскө айлануу, саргыч тартуу. Бак-дар ктардын жалбырактары саргарып, бириндеп түшө ба тады (Абдукаримов). Коноктор бышып саргарып, Орот |
| саргарт I зат. Сарыбашылдап бетке жана башка чыгуучу жара (көбүнчө балага). Бетине саргарт түшүптүр. САРГАР Т II саргар этишинин аркылуу мамилеси. |
| саргаруу саргар этишинин кыймыл атоочу. |
| саргыч сын. Анчалык сары эмес, суюк сары түс. Саргыч түс. аргыч түстүү жоолук. |
| саржа зат. Кийимге ич кылууга колдонулуучу тыгыз согул ан бир жүздүү жибек кездеме. |
| саржан зат. 1. эс. 2, 134 метрге барабар узундук чени. Үйлөрд н аралыгы он саржандан (Жантөшев). 2. Жерди, аралы ты ченөө үчүн колдонула турган 2 метр өлчөмүндөг |
| саржанда этиш. Саржан салып ченөө. |
| саржандоо саржанда этишинин кыймыл атоочу. |
| саркынды зат. 1. Суюк нерсени идиштен куюп алгандан же төгү салгандан кийинки калдыгы. 2. өт. Өткөндүн, эскин ин калдыгы. Эски коомдун саркындыларынын бири бо |
| сармерден зат. Көңүл ачуу үчүн жыйында (жородо, тойдо) кезек ешип ырдай турган күйгөн ырлар. Жигити дуулап жы гаган, Сармерденин ырдаган (Тоголок Молдо). Болуп |
| сарна туурасы: зарна. |
| сарпай зат. Үйлөнүү тоюнда кудаларга, сөөк-тамырга кийги зе турган кийим-кече. Тойго келген кудаларга сарп ай кийгизишти |
| сары сын. Күн караманын гүлү, ышкын түп, алтын түстөнгө н өң, түс. Сары көйнөк. Сары коон. Сабиздей сары тү . ♦ Узун сары — жазгы үзүмчүлүк убак. Узун с |
| сарыгуу сарык этишинин кыймыл атоочу. |
| сарыгыр зат. Чабылган чөптүн же эгиндин үймөгү. Үйүп койг н сарыгыр чөптөр. |
| сарыгырла этиш. Чөп же орулган эгинди үймөктөө, сарыгыр кыл п жыюу. |
| сарык I зат. Денени саргайтып жиберүүчү жугуштуу боор о русу. САРЫК II этиш. Сызылып тамчылоо, кичинеден а гуу (суюктуктун толук агып же соолуп бүтө элек ка |
| сарыктыр сарык этишинин аркылуу мамилеси. |
| сарымсак зат. 1. Сасык пияз сыяктуу желе турган жапайы өсүм үк. Салкындап суусун ичкемин Сарымсак терген жыл ганын (Бөкөнбаев). 2. Сасык пияз, чеснок. |
| сарып : сарып кылуу — бир нерсеге керек кылуу, расход оо, жумшо. Санказына, түмөн мал, Сарып кылып чачты рып («Эр Төштүк»). |
| сасуу сасы этишинин кыймыл атоочу. |
| сасы этиш. Сасык жыттануу, буруксуган жаман жыт чыгару у, борсуу. |
| сасык сын. Сасыган, борсуган, жаман жыттанган. Сасык жыт . Суурдун этин сасык деп жийиркенет, Аюу кекилик и здейт темселеп (Щүкүрбеков). |
| сасыт сасы этишинин аркылуу мамилеси. |
| сасыткы зат. 1. Тоок басканда балапан чыкпай калган, бузул ан жумуртка. 2. өт. Жаман, начар. Сейнеп уялаш эмес эле, убалыма жаралган сасыткы экен (Бейшеналиев). |
| сат этиш. 1. Сатылуучу нерсени акчага же баасына туура келген башка нерсенин ордуна берүү. Калаага бир ш менен шашып бардык, Кайтарда көп таза пул сатып |
| сатин зат. Чыттан бышык жана калыңыраак, өң жагы жылтыл агыраак келген кездеме. Сатин көйнөк. Сатинден к пталган жууркан. |
| сатира зат. ад. Турмуштагы терс көрүнүштөрдү шылдыңдап, акшыктоо формасы менен ашкерелөөчү адабий чыгар ма. Кыргыз адабиятынын жаңы жана тез өсүп жаткан |
| сатиралык сын. Сатирага таандык. Сатиралык чыгарма. Сатирал ык журнал. |
| сатирик зат. Сатира жазгыч, сатира жагына шыктуу жазуучу. |
| саттыр сат этишинин аркылуу мамилеси. |
| сатуу сат этишинин кыймыл атоочу. |
| сатуучу зат. Магазинде, соода мекемесинде товар сатып тур уучу соода кызматкери. |
| сатык зат. Сатуу, соодалоо иши. Сатыкка сал. Сатык бозо. |
| сатыл сат этишинин туюк мамилеси. |
| сатыш сат этишинин кош мамилеси. |
| сахна зат. Театрдын, клубдун оюн коюлуучу аянтчасы. Сах ада ырдап жана бийлеп жаткан кара көз жигиттер м нен кыздар . |
| сахналаштыр этиш. Адабий чыгарманы сахнада коюуга, көрсөтүүг ылайыктап иштеп чыгуу. |
| сахналаштыруу сахналаштыр этишинин кыймыл атоочу. |
| сахналык сын. Сахнага таандык. Сахналык чыгармалар. |
| саюу сай этишинин кыймыл атоочу. |
| сая I зат. 1. Көлөкө. Арчанын саясы жок, шак болбосо, Бул бул куш кайда сайрайт, бак болбосо (Барпы). Дарагы мөмө берди, салкын сая (Аалы).
|
| саябан зат. 1. Жаан-чачындан, күндөн сактануу үчүн арабан н үстүнө орнотулган чатыр. Саябан араба чоң көчө менен жайбаракат жүрүп отурат (Жантөшев). 2. Көлөк |
| саябандуу сын. 1. Саябан орнотулган, саябаны бар. Саябандуу а рабаларга чегилген аттар ылаалап турушат (Жантөш ев). 2. Көлөкөлүү. Дүпүйгөн мырза теректердин кара |
| саякат зат. Алыска, алыс сапарга жүрүш, кыдырыш. |
| саякатта этиш. Саякатка чыгуу, саякатчылык кылуу. |
| саякаттоо саякатта этишинин кыймыл атоочу. |
| саякатчы зат. Саякатта жүргөн адам. Ала-Тоо сырын изилдөөг чыгышкан илимий саякатчылар (Сыдыкбеков). |
| саяпкер зат. Күлүктү таптаган адам. Күндө чыккан күлүккө аяпкер алган тер кызык (Токтогул). |
| саясат зат. 1. Башкаруу ишинде жана эл аралык мамилелерде мамлекеттик бийликтин, партиянын же айрым коомд к топтун өзүнүн таптык максатына, таламдарына ыл |
| саясаттуу сын. Саясат аралашкан, саясатка байланыштуу. |
| саясатчыл сын. 1. Саясий ишке шыктуу; саясий ишмерлиги бар.
2. Белгилүү бир максатка ылайык саясат жүргүзө бил ен, саясат жүргүзүүгө шыктуу. |
| саясий сын. Саясатка таандык. Саясий окуу. Саясий маселе ер. Саясий иштер. ♦ Саясий экономия — коомд к өндүрүштүн жана коомдун материалдык. байлыкта |
| саятчы зат. Кыраан куштарга тор жайып кармоочу адам. Сая чы калат кубанып, Эки көзүн чакчайтып, Бозуму жат са торунда (Осмонкул). |
Можете поискать примеры использование слово Эл-Создук:
| Эл-сөздүк | Другие сервисы... | 0.2056 сек. |
|