 АЙБААЙБА — эпизоддук кейипкер, кытай балбаны. Чоң каз
атта Чубак ыргыта сайган кытай баатыры Канжаркол
ду атка мингизип алып кетмекчи болгондо, Ажыбай А | АЙБАЛТААЙБАЛТА — согуштук курал. Байыртадан көп элдер к
лдонуп келген. Ал курч темирден жарты ай сымак жа
салып, катуу жыгач менен сапталат. Кыргыздарда со |
АЙБАНБОЗАЙБАНБОЗ — Манастын аяк улоо катарында ич-арага
ине турган аты. Сагымбай Орозбаковдун варианты б
оюнча Чоң казатта А-ду Манас чалгындын жолун тала | АЙБАНБОЗАЙБАНБОЗ — Айкожонун тулпары. Валиханов жазып ал
ган эпизодбоюнча Көкөтөйдүн ашында «Айбанбоздой
күлүк ат» (Валиханов жазып алган эпизод «Ала-Тоо |
АЙГАНЫШАЙГАНЫШ — Көкөтөйдүн аялы Күлайымдын атынын орд
на кээде колдонулган эпитет. АЙГАНЫШ — эпизодду
кейипкер, Жолойдун аялы. Аярлык касиети бар аял | АЙГЫМАЙГЫМ — этноним, Кырк чоронун бири Калдар А. уруу
унан болот (Сагымбай Орозбаков, 2. 427). АЙДАР — эпи
оддук каарман. Бардык варианттарда айтылып, бирд |
АЙДАРАЙДАР Жаныбек уулу (1888, Алай району, Сабай айылы —
1936, ошол эле жер)— манасчы. А-дын шыгынын ойгонуш
на таякеси Чомо түрткү болгон. Замандаштарынын э | АЙДАРКАНАЙДАРКАН — каарман, казак каны Көкчөнүн атасы. А-
ын башкаруучулук, баатырдык иш-аракети Сагымбай
Орозбаковдун вариантында башка варианттарга сал |
АЙДАРКУЛОВАЙДАРКУЛОВ Кадыркул (1946, Жаңы-Жол району, Кызыл-Жа
р айылы) — тарыхчы, «Манас» изилдөөчү. 1969-жылдан К
ПСС мүчөсү. Кыргыз Мамлекеттик Университетин тар | АЙДЫҢ-КӨЛАЙДЫҢ-КӨЛ — топоним. Эпосто учураган А.-К. аттуу ч
кан көлдөр негизинен Алтай аймагына туура келет.
Суусу тунук, айланасы кооз, мал-жанга ыңгайлуу бо |
АЙЖАҢЖУҢАЙЖАҢЖУҢ (кыргызча ай жана кытайча дзяньцзунь —
енерал-губернатор, генерал) — эпизоддук кейипке
, манасчы бирде адамдын энчилүү аты катары, бирде | АЙКАНАЙКАН — эпизоддук кейипкер. Валиханов жазып алга
н эпизоддо Көкөтөйдүн ашында Төштүк жер алдында
үргөндө А-дын кызы Алтынайды күч менен тартып ал |
АЙКОЖОАЙКОЖО (өз аты — Абунасир Самани) — каарман. А-нун
эпостун ар башка варианттарында сүрөттөлгөн обр
азында айырмачылык бар. Сагымбай Орозбаковдун ва | АЙКӨЛАЙКӨЛ — Манастын жеке өзүнө гана колдонулган тур
уктуу эпитетинин бири: «Алмамбетке көп айтып, Айк
өл Манас бек айтып» (Сагымбай Орозбаков, 3. 149), «Ду |
АЙКӨЛ МАНАС«АЙКӨЛ МАНАС» — ыр менен жазылган эки бөлүмдүү э
икалык драма-трагедия. «Манас» эпосунун сюжетин
н негизинде белгилүү драматург Ж. Садыков жазган | АЙЛАМОРАЙЛАМОР (орусча Илья Муромец) — каарман. Сагымбай
Орозбаковдун вариантында гана кездешүүчү «Түнд
ккө чабуул» аттуу окуяда Манас менен кармашкан э |
АЙ МҮЙҮЗАЙ МҮЙҮЗ — жакшы тилек үчүн аталып союлган бодо м
ал. Эпостун негизги варианттарындагы айрым окуял
арында сыйынуу, табынуу жана жакшы тилек тилөө ыр | АЙНАКУЛАЙНАКУЛ — Кыргылчалдын чыныгы аты (Сагымбай Ороз
баков, 2. 18, 142, 177), к. Кыргылчал.
|
АЙНЕКЕАЙНЕКЕ — эпизоддук кейипкер. Көкчөнүн уулу Үмөтө
й Семетейге каршылашып келгендеги эпизоддо А. Те
иркандын он эки кызынын бири, Текечи кандын аялы, | АЙРЫШТЫН САРЫ КАЙКАҢЫАЙРЫШТЫН САРЫ КАЙКАҢЫ — топоним. Кыргыздардын жы
лкысына тиймек болгон Домабил баштаган алтайлык
калмактар Манастан сокку жеп качышат. Ошондо Жак |
АЙТАКАЙТАК — эпизоддук кейипкер. Алмамбет менен Көкчө
нү араздаштырган казак бийлеринин бири (Сагымбай
Орозбаков, 2. 243).
| АЙТИЕВАЙТИЕВ Гапар (1912, Кара-Суу району, Төлөйкөн айылы
1984, Фрунзе шаары) — улуттук туңгуч сүрөтчү, кырг
ыздын профессионалдык сүрөт өнөрүнүн негиздөөчү |
АЙТМАТОВАЙТМАТОВ
Чыңгыз Төрөкул уулу (1928, Кара-Бура рай
ну, Шекер айылы)— кыргыз совет жазуучусу, коомду
ишмер. Кыргыз ССР эл жазуучусу (1968), Кыргыз ССР То | АЙ ТУТУЛУУАЙ ТУТУЛУУ — Ай толук бойдон же жарым-жартылай же
рдин көлөкөсүнө кирип калган кездеги көрүнүш. Ай
ын тутулушу элдик ишеним боюнча жамандыктын бел |
АЙТУУЧУАЙТУУЧУ — элдик эпикалык чыгармаларды, дастанда
ды аткаруучу, к. Манасчы.
| АЙ ТУЯКАЙ ТУЯК — курмандыкка чалынуучу жылкы. Эпосто мы
дай жөрөлгө элдик баатырлар жеңишке ээ болгондо,
кереметтүү түш жакшылыкка жорулганда, арбакка с |
АЙТЫШАЙТЫШ — кыргыз элдик оозеки чыгармачылыктагы жа
р. А. ырчылар, чечендер, айтуучулар (манасчылар, с
метейчилер) арасында чыгармачылык кудуретин, че | АЙЧАК ДӨӨАЙЧАК ДӨӨ — эпизоддук кейипкер. А. д-нүн баласы Ма
нас менен беттешип жеңе турган болгондо Чубак жа
дамга келгени эпосто эскерилет (Сагымбай Орозба |
АЙЧАҢАЙЧАҢ — эпизоддук кейипкер, Кеселиктин атасы. Ар
никтеги согушта Манас менен чабышкан калмак баа
ыры катары аты гана аталат (Курама варианты, 1. 115). | АЙЧУРЕК«АЙЧУРЕК» — Волгоград шаарындагы аялдар дүкөнү.
Ленин проспектисинде, Волга дарыясынын жээгинде.
Дүкөн жеңиштин 40 жылдыгына карата ачылып (1985), «С |
=
=