-
айт
-
I зат. Диний майрам. Орозо айт. Курман айт.
АЙТ I I этиш. 1. Сүйлөө, сөз аркылуу ой-пикирин билдирүү, бир нерсе жөнүндө баяндоо. Тууган күйдүрүп айтат, душман сүйдүрүп айтат (макал). Көңүл кири айтса кетет, көйнөк кири жууса кетет (макал).
2. Ылайык деп табуу, мурдатан ылайык көрүү; буюрса, ушундай болсо деп эсептөө. Сүзөгөн уйга кудай мүйүздөн айтпаган (макал). Эч болбоду дегенде ырдан да кудай айтпады, — деп бир абышка Өмүргө карады (Жантөшев).
Айтканынан кайтпоо — убадасынан тайбоо, сөзүндө туруу, айтканын орундатуу. Айтканынан кайтпаган Акыл жигит жакшы экен! (Барпы). Айтып болгус же айтып түгөткүс — өтө көп; айтып аягына чыга албас, канчалык кеп кылса да түгөнгүс. Өнөрү бар айтып болгус. Айтып оозун жыйганча — өтө тез, дароо. Ачык айтып, ак сүйлөө — чынын, туурасын айтуу, болгонун болгондой айтуу.
АЙТ III сырд. 1. Итти айдактоодо, тукурууда колдонулат. Тайгандарын «айт!» деп жиберди.
2. Малды кайрууда, башкарып-тескөөдө колдонулат.
3. Үркүтүп, чочутууда колдонулат. Кыярып бышкан ак эгин, Арам колдон аман бол. Айт! айт! куу! куу! (Осмонов).
♦ Айт дегенче же айт дегиче — дароо эле, ары-бери, көз ачып жумгуча, бир заматта. Айт берүү — ойт берүү, Темингенде айт берип Текедей ыргып чураган (Осмонкул).
| Негизги мүнөздөмөлөрү | |
|---|---|
| Сөз түркүмү | Зат атооч |
| Жекелик сан | айт |
| Көптүк сан | айттар |
Жөндөлүшү - "айт"
Жекелик сан
| Жөндөмөлөр | Жекелик сан |
|---|---|
| Атооч Ким? Эмне? | айт |
| Илик Кимдин? Эмненин? | айттын |
| Барыш Кимге? Эмнеге? | айтка |
| Табыш Кимди? Эмнени? | айтты |
| Жатыш Кимде? Эмнеде? | айтта |
| Чыгыш Кимде? Эмнеде? | айттан |
Көптүк сан
| Жөндөмөлөр | Көптүк сан |
|---|---|
| Атооч Кимдер? Эмнелер? | айттар |
| Илик Кимдердин? Эмнелердин? | айттардын |
| Барыш Кимдерге? Эмнелерге? | айттарга |
| Табыш Кимдерди? Эмнелерни? | айттарды |
| Жатыш Кимдерде? Эмнелерде? | айттарда |
| Чыгыш Кимдерден? Эмнелерден? | айттардан |
Мындан бөлөк Кыргызском тилинде табылган окшош сөздөр:
Можете поискать примеры использование слово Эл-Создук:
айт