Меню
Эл-Сөздүк

кыл

кыл I
1. волос хвоста, гривы;
чочко кылы щетина;
2. волосок, шерстинка; волос вообще (упавший с тела);
3. струна;
кыл мая (или кылмая) тоненький, хиленький (гл. обр. о стеблях проса и мака);
кыл курт южн. болезнь языка у жеребят;
кыл жылан зоол. волосатик;
кыл алды самый первый; самый лучший;
кыл чоку самая верхушка;
кылдын учунда турат висит на волоске;
кылыма да зыян келтире албас он мне и на волос (букв. даже моему волоску) вреда не сможет причинить;
кылдай или кара кылдай или кылча чуточку, немножечко;
кылдай совершенно одинаковый;
сексен кылдай кара ат восемьдесят совершенно одинаковых вороных коней;
кылдай тең абсолютно равный;
кылдай или кылча в отриц. обороте ничуть, ни на волос;
кылдай жаңылышпайбыз мы ничуть не ошибёмся;
кылча с последующим отрицанием ни на волосок, ничуть, даже чуточку не...;
кылча кшянаты болгон жок он не совершил ни малейшего преступления;
кылча жанын аябай ничуть не жалея жизни своей;
кыл аябай ничего не жалея;
кыл эмеси калбасын пусть ничего и никого не остаётся (всё должно быть уничтожено или взято);
кыл таштабай сплошь, всех до единого;
кара кылды как жар вынести мудрое решение (букв. расщепить волос как раз пополам);
кара кылды как жарган мудрейший (напр. о судье, арбитре);
кыл чыгарбас или колунан кыл чыгарбас скряга;
кыл чыгарбас Элеман мал менен жандын баарынан такыр кечип таштады фольк. скряга Элеман (стал) не рад скоту и жизни;
кыл кыркпай калган пришедший в полную негодность (о предмете); вышедший из строя (о живом существе);
кыл кыркпай калган бычак совершенно тупой и негодный нож;
кыл кыркпай калган бээ вышедшая из строя кобыла;
кыл кыркма ист. перерезание волоса (при разводе конский волос перерезался пополам, одна половина отдавалась разведённой жене, а другая - мужу; то же делалось и при расторжении сватовства);
көтүнө кыл сыйбай калды груб. его положение отчаянное;
кыл тамак см. тамак 2;
кылдан кыйкым тап- см. кыйкым;
кыл башында- или кылды башында см. кылды;
кыл куйрук см. куйрук;
кыл мурут см. мурут II;
жанды кылга байлап см. жан II;
кылча жан см. жан II 6.
кыл II
ир.
1. сорт, вид;
ар кыл (или аркыл) разных сортов, разносортный, разнообразный;
ар кыл милдетти аткарат он выполняет различные обязанности;
бир кыл
1) одного сорта;
2) в некотором роде;
2. отменный, отличный;
кыл тамырчы отличный, знающий лекарь (см. тамырчы);
кыл аттар отменные кони;
кыл баатыр знаменитый богатырь;
кыл баатырдын бири деп, адамдын артык алпы деп фольк. он, мол, один из знаменитых богатырей, он, мол, лучший из богатырей.
кыл- III
1. делать, совершать действие;
эмне кылып жүрөсүң? ты что делаешь? что поделываешь?
соода кыл- заниматься торговлей; торговать;
муну эмне кыламын? что я буду с этим делать? для чего мне это?
аздык кылат мало, недостаточно будет;
көптүк кылат много, излишне будет;
бул үй мага кеңдик кылат эта комната для меня слишком просторна;
жакшылык кыл- делать добро;
жамандык кыл- делать зло, причинять зло;
2. южн. возделывать, сеять (выращивать);
буудай, таруу, нокот кылат он сеет пшеницу, просо, горох;
эгин кылып жүрүп, бай болуп калат занимаясь земледелием (букв. посевами), он разбогатеет;
3. южн. резать, забивать (животное);
кой кылдыңбы, эчки кылдыңбы? ты овцу зарезал или козу?
кылбаганын кылды он учинил гнусность; он сделал пакость;
кылбаганы жок неме видавший виды, бесшабашный;
сенин кылып жүргөнүң это твои проделки;
акмак кыл- одурачивать;
чоңдук кыл- изображать из себя начальника; зазнаваться;
качып кетти (алып кетти, уурдап кетти и т.п.) кылып изобразив дело так, будто он убежал (унёс, украл и т.п.);
сага кылбасам! см. сен I.

кыл

I. bow II. [бау];
chord ***. [коод]

кыл-

II. do [дуу]

кыл

[kıl]
kıl

кыл

kıl.

кыл

kıl , yap.

кыл

кыл (түк)
кыл алды
кыл башында
кыл буугандай кылуу

кыл

кыл (өңчөй, мыкты)
кыл баатыр

кыл-

кыл- (жаса-)
кылбаган санатты кы-
луу
кылган ишке өкүнүү (ук.)

кыл

I зат. 1. Жалдын, куйруктун ж. б. жоонураак келген айрым талы жана алардын жалпы аты. Кыл чайнап, балбан Тиштээк кайраттанган (Маликов). Кыл аркан. Кыл чылбыр.
  1. 2.           Жалпы эле жүн; териден түшкөн жүн. Кийим илгичтеги макентошунун суусун силкип, кыл-сылын тазалап кайрадан илип койдум (Каимов). Султаның Табыл унчукпайт, оң колун карап ыргытып, Бир тутам буурул кыл таштайт («Эр Табылды»).
  2. 3.           Музыкалык инструментте (комуз, балалайка ж. б.) тагылуучу ичегиден, сымдан жасалган жипче. Үч буроо, жалгыз тээк, үч кыл комуз (Осмонов). Асан карыя комузунун.. кылын саал чыңап,.. тээгин.. жогору жылдырып койду (Аалы).

♦ Кыл жуугуч — кылдан тоголоктоштуруп жасалган казан жуугуч. [Күлүкан] жерде жаткан кыл жуугучту керегенин башына кыстарды (Жантөшев). Кыл курт — жип сыяктуу жумуру узун курт. Кара кылды как жарган (бөлгөн) — адил, калыс, бардык нерсеге тең караган. [Сатаров] кара кылды как жарган калыс адам (Байтемиров). Ичине кара кыл айланбаган — ичи тар, көрө албаган. Кылдан кыйкым табуу — болбогон жерден эле күнөөлөө, жок жерден шылтоо таап урушуу, жок жерден кемчилик табуу. Кыл жылдырбоо — зыкымдык, сараңдык кылуу, колунан эч нерсе чыгарбоо. Кыл торко — жүндөн токулган жакшы сапаттагы кездеме. Кыл торко юбка, ак жибектен кофта (Сыдыкбеков). Кыл кыркпоо — эч нерсе жебөө, тамактанбоо, наар албоо. Ала кылды аттабоо — ак, таза жүрүү, арамдык кылбоо. Кыл жукпоо — таза кармоо. Тасторконуна кыл жукпайт, идиштери жеткиле (Сыдыкбеков). Кыл үстүндө — өтө оор, кыйын абалда, кейиштүү . Арасынан кыл өтпөйт — өтө ысык, өтө ынак, ажырагыс дос. Кыл тамак к. тамак II. Кылың кыйшайбайт — эч нерсе болбойсуң, эч зыянга учурабайсың деген мааниде.
 КЫЛ II бөл. Эң, өңчөй. Биздин заман учкул заман — Замандардын кыл алды (Бөкөнбаев). Кырк жигитин карачы, Кыл баатырдан кураган («Курманбек»).
♦ Ар кыл — ар түрдүү, ар кандай. Ар башка ар адамда ар кыл кыял (Осмонов). Аалы Токомбаевдин жазуучулук өнөрү ар кыл («Жаш ленинчи»). Бир кыл — бир түрдүү, бир катар; бирдей, текши, тегиз.
КЫЛ III этиш. Бир нерсени иштөө, жасоо. Кылганың киши үчүн болсо, үйрөнгөнүң өзүң үчүн (макал). Эгин айдап мал багып, Эмгек кылчу жай келди (Осмонкул).

Также найдены следующие похожие слова на Кыргызском языке
strtoupper(KG)
Можете поискать примеры использование слово Эл-Создук:
кыл