Меню
Эл-Сөздүк

рука

ж.
1. кол;
кисть руки кол манжасы;
правая рука
1) оң кол;
2) перен. оң кол (негизги жардамчы);
левая рука сол кол;
поднять руку
1) кол көтөрүү;
2) на кого-л., перен. бирөөгө кол көтөрүү, кол салуу;
опустить руки колду түшүрүү;
протянуть кому-л. руку бирөөгө колун сунуу;
пожать чью-л. руку, пожать кому-л. руку бирөөнүн колун кысуу, кыса кармоо;
махать руками кол булгоо;
нагреть руки разг.
1) колду жылытуу;
2) перен. үкүнүн уясын же май чукур табуу (бир шитин айланасында жымкырып, кытып дүнүйө табуу);
развязать руки кому-л.
1) бирөөнүн колун чечип бошотуу;
2) перен. бирөөнүн колун бош коюу, эркине коё берүү;
связать руки
1) колдорун байлоо;
2) перен. эркине коё бербөө, тыюу салуу, эркин аракет кылууга жол бербөө;
умыть руки
1) колун жуу;
2) перен. жооптуулукту өзүнөн алып таштоо, тим болуу;
держать в руках
1) кармап туруу, колунда кармап туруу;
2) перен. (быть строгим с кем-л.) бирөөнү катуу кармоо, бирөө менен катуу мамиледе болуу;
держать за руку колунан кармоо;
держать ребёнка на руках баланы колдо көтөрүп туруу, баланы колго алып туруу;
идти с кем-л. под руку бирөө менен колтукташып басуу;
взять кого-л. под руку бирөөнү колтуктоо, колтуктап алуу;
вести кого-л. под руку бирөөнү колтуктап алып баруу;
с оружием в руках колго курал алып;
руками не трогать! колуң менен кармаба!, кол тийгизбе!;
руки вверх! (команда) көтөр колунду!, колуңду көтөр!;
2. чаще мн., перен. (мастерство, умение) кол (мыкты иштөө, чебердик жөнүндө);
золотые руки колунан көөр төгүлөт;
у него умелые руки анын колунан баары келет (ал ар нерсени жакшы иштей алат);
дело в опытных руках иш тажрыйбалуу кишинин колунда;
3. (почерк, подпись) кол, жазуу;
у него неразборчивая рука анын жазуусу ачык эмес, анын колун окуу кыйын;
это не моя рука бул менин колум эмес;
4. (сторона) кол, кол жак, жак;
по правую руку оң колдо, оң жакта, оң кол жакта;
5. разг. (протекция) колдогону;
просить чьей-л. руки бирөөнү "мага аял бол" деп суроо;
отдать кому-л. руку бирөөгө аялы болууга макулдугун берүү;
переписывать от руки колдон көчүрүп жазуу;
рука об руку кол кармашып, ынтымак менен, ынтымакташып;
передать из рук в руки колдон колго берүү;
рука руку моет погов. сай-сайга куят, бай-байга куят;
своя рука владыка погов. өз колунда болгон соң..., өзү билип турган соң...;
рука не дрогнет жүрөгү даайт, колу барат;
руки не доходят (до чего-л.) разг. кол бошобойт, кол тийбейт;
руки опускаются иштөөгө кол барбайт, иштөөгө эч көңүл жок;
руки чешутся (у кого-л.)
1) кол кычышат;
2) с неопр., разг. урушкусу келип турат;
руки коротки разг. колу кыска (колунан келбейт, күчү жетпейт);
руки прочь! тарт колуңду!;
средней руки орточо, чакан;
сидеть сложа руки колду куушуруп бекер отуруу, эч нерсе иштебөө;
не покладая рук жан аябай, тынбай;
это дело его рук бул ошонун колунан келди, бул ишти ал кылган бул ал колдуу болгон;
рукой подать (куда-л., откуда-л.) эң эле жакын, ээктин алдында;
как рукой сняло разг. кол менен алып таштагандай;
даю руку на отсечение разг. кулагымды кесип берейин;
держать чью-л. руку бирөөнүн жагында (тарабында) болуу;
набить себе руку на чём-л. бир нерсеге колду маш кылуу, колду үйрөтүү, машыгуу;
протянуть руку помощи жардам кылуу;
приложить руку к чему-л. бир ишке катышуу, кийлигишүү, жардамдашуу, жардам кылуу;
наложить руку на что-л. бир нерсени ээлеп алуу, бир нерсени басып алуу;
наложить на себя руки өз жанын кыюу (өзүн өзү өлтүрүү);
ломать руки аябай кайгыруу, кан ыйлоо;
чужими руками жар загребать погов. бирөөнүн колу менен чок шилөө;
быть как без рук (без кого-чего-л.) колдон ажырагандай болуу, жардамсыз калуу;
сон в руку разг. түшүң кабыл келсиң, туш келсин;
давать волю рукам разг. колго эрк берүү (муштоо, сабоо), мушташуу;
ухватиться обеими руками за что-л.
1) бир нерсеге эки колу менен тең жармашуу;
2) перен. бир ишке жан-дили менен киришүү, бир нерседен жан-дили менен пайдалануу;
взять себя в руки өзүн өзү колго алуу;
отдать в хорошие руки кого-что-л. ишенимдүү кишиге берүү, ишенимдүү колго берүү;
быть в хороших руках жакшы, иш билги, акылдуу адамдын жетекчилиги астында болуу;
попасть в плохие руки ишенимсиз, калпычы, жаман адамга туш келүү;
побывать во многих руках көп колдордо болуу, колдон колго өтүү (мис. акча, китеп ж.б.);
быть в чьих-л. руках бирөөнүн колунда болуу, бирөөдөн көз каранды болуу;
играть в четыре руки роялда эки кишилеп ойноо;
из рук вон плохо эң эле жаман, өтө жаман;
всё из рук валится көңүл чаппай калып, колдон эч нерсе келбей жатат; эч нерсени иштегиси келбейт, мейли чаппайт; иштесе да, арбыбайт;
выпустить из рук колдон чыгарып жиберүү (мис. демилгени, учурду ж.б.);
узнать из первых рук биринчи булактан (маалыматтан) билүү;
прибрать к рукам что-л. бир нерсени колго алып алуу, ээлеп алуу;
на скорую руку бат эле ары-бери кылып бүтүрө салуу;
это ему на руку бул ага жага бербей калат, бул анын чырагына май тамызат;
он на руку нечист разг. анын колунун туткагы бар, колу туткактуу, колу кармаак;
выдать на руки кому-л. что-л. өз колуна берүү, өзүнө тапшыруу;
мастер на все руки баары колунан келген уста, колунан бардык нерсе келген, бардык иш колунан келген;
документы (бумаги и т.п.) на руках документтер (кагаз ж.б.) колдо;
быть на руках у кого-л. бирөөнүн багуусунда болуу;
иметь на руках кого-л. бирөөнү багып туруу;
носить кого-л. на руках бирөөнү үстү-астына түшүп, алпештеп алып жүрүү; алаканына салып алпештөө;
умереть на руках у кого-л. бирөөнүн колунда өлүү;
отбиться от рук разг. такыр тил албай өз билгенин кылуу, моюн бербей коюу, колдон чыгып кетүү, билгенин кылуу;
быть по руке (о перчатках) колго туура келүү (мээлей);
дать по рукам сокку берүү;
быть связанным по рукам и ногам колу-буту байлангандай эч убактысы болбоо, эркин жүрүүгө мүмкүнчүлүгү жок болуу;
ударить по рукам "макулбуз" деп кол алышуу;
ходить по рукам (о книге) колдон колго өтүү, бирөөдөн бирөөгө таралуу (китеп жөнүндө);
под пьяную руку разг. мас кезде, мастык менен;
попасть под руку учурга туура келип калуу;
быть не с руки кому-л. ыңгайсыз, ылайыксыз, орунсуз;
сойти с рук кому-л. күнөөлүү болуп туруп, жазасыз кутулуп кетүү;
тебе это с рук не сойдёт мындан сен жазасыз кутула албайсың;
сбыть с рук кого-что-л. бир нерседен же бирөөдөн эптеп кутулуу;
с рук (купить) колдон (сатып алуу, магазинден эмес);
вернуться с пустыми руками куру кол кайтуу;
большой руки негодяй разг. барып турган митаам;
с рук долой колдон чыкты - бүттү;
с вашей лёгкой руки разг. колуңуз жеңил болду; ак жолтой, берекелүү колуңуз менен;
тяжёлая рука жолу жок кол, жолу кара кол, ийгиликсиз кол;
голыми руками брать оңой эле алуу, опоңой алуу.

РУКА

РУКА ж. одна из верхних конечностей человека и обезьяны, часть тела от плеча до ногтей; | собств. кисть ручная. Ученые делят руку на плечо (до локтя), предплечье, запястье, пясть и персты: первые два названья сбивчивы и противны обычаю; плечом лучше называть рамо, связь лопатки, ключицы и головки плечевой кости; локтем, стык плечевой и двух локтевых костей; затем, часть руки от плеча до локтя, плёком, плечевиной, раменницей, а часть от локтя до запястья - локотиной, локотницей, или локотником. | Почерк письма человека. Это не моя рука. | Подпись, рукоприкладство. Где рука (подпись), там и голова. | Бок, сторона, говоря только о двух сторонах: правой и левой; уклоненье от прямой черты вправо или влево. Иди по одну руку речки, я пойду по другую. *Он мою руку держит, он на моей стороне, за меня. | *Власть, сила, мочь. Все дело в его руке или руках. Под рукой царевой народы и земли. | Вид товара, сорт, разбор. Какой руки железо? Это не та рука, не той руки. В применении своем, значенье руки крайне разообразно, как видно из примеров. Правая, левая рука, стар. крыло, фланг войска. Подать кому руку, подать помощь, пособить. Рука подать или рукой подать, близко. Дело у нас в руках, от нас зависит. Быть в руке, карточное: на очереди, первым по ряду, противопол. за рукой. За своею рукою, за подписью. Быть у кого под рукой, помощником. Он моя правая рука, главный помощник. Дело до рук не дошло, некогда, недосуг. Отдать, положить вещь за руки, третьему, по руке. Она из рук глядит, угождает. Прибрать что к рукам, захватить, завладеть. Взять что на свои руки, на свой ответ и заботу. Рука на руку, самдруг, глаз на глаз. Рука в руку, дружно. Рука об руку, под руку, рука одного в локте другого. Говорить под руку, мешать, сбивать, во время самого дела. Он отбился от рук. Спустил, сбыл, скачал с рук, избавился. Товар нейдет с рук. Не у рук дело, не в руках, он не сладит. Бери руками, толком, держи. Это сделано от руки, ручная, не машинная работа. Это дело мне рука, не рука, идет, кстати, или нет. Не рука ли тебе у меня лошадку купить? не хочешь ли. Дать руку, слово, обещать. Руки не доходят, нет власти, или времени, досугу. Нож, перо по руке, сручны, ловки, по мне.

Также найдены следующие похожие слова на Русском языке
strtoupper(RU)
Можете поискать примеры использование слово Эл-Создук: