Menu
Эл-Сөздүк

чап

чап I
1. пах;
эчкинин чабындай ирон. (о человеке) рыжий, ярко-рыжий;
чап олоң см. олоң I;
2. небольшой каменистый или песчаный склон горы без растительности; яр с отлогими берегами (в зависимости от цвета и состава породы называются различно: ак чап белый склон, көк чап синий (или зелёный) склон, кызыл чап красный склон; кумдуу чап песчаный склон и. т. п.);
аскар, аскар, аскар тоо, аягы келип чап болот фольк. высокая, высокая, высокая гора - в конце превращается в небольшой голый склон;
чап жаак узкие скулы; узкоскулый;
чан жаак, көк ала сакал киши узкоскулый седобородый человек.
чап II
(ср. чапа)
подражательное слово, выражающее проворное, ловкое движение;
чап эт- производить быстрые, проворные движения;
чап кармап алды он схватил, сразу поймал;
чап тизгинден алды он разом схватил за поводья;
чап колдон алды он схватил (её) за руку;
чап моюндан алып, өпмөкчү болду он вдруг схватил (её) за шею, чтобы поцеловать;
ага чап жабышты он вдруг набросился на него;
алаканын чап койду он всплеснул руками.
чап III
парное к өп I.
чап IV
тяньш.
мерлушка ягнёнка-недоноска с только что пробивающейся шерстью.
чап V:
чап-чак (или чапчак) точно, как раз;
чап-чак түштө ровно в полдень;
кастюму чап-чак келди костюм ему как раз, впору.
чап VI
ир.
1. южн. левый;
чап кол левая рука;
чап тарапта на левой стороне;
чап тараптан с левой стороны;
2. перен. обратный, противоположный;
жамандар ишти бузду деп, чап жагына айланды фольк. решив, что негодники испортили дело, он сделал поворот в обратную сторону (т.е. сделал обратное).
чап VII
то же, что шап-шап (см. шап IV);
жалгыз жанга туйгузбай, алты арамга көргөзбөй, акыры журтка чап кылбай фольк. не давая догадаться ни одной душе, шести стервецам не показывая, народу не разглашая.
чап VIII
звукоподр.
шлёп;
сыр бараң үнү тап этти, Табылдыга чап этти фольк. ружьё бахнуло, (пуля) в Табылды вдруг шлёпнула.
чап- IX
(деепричастие чаап и редко чабып)
быстро бежать, бежать карьером;
атка чап- скакать на лошади; пускать лошадь карьером;
атка чаап калган бала
1) мальчик, уже умеющий скакать на лошади;
2) перен. уже подросший, мальчик;
атка чаап келдим я прискакал на лошади;
ат чап- устраивать конские состязания; устраивать конские скачки;
атасына ат чапты уст. на поминках своего отца он устроил скачки;
миң койду аралай чапкан Чокчолой баатыр загадка среди тысячи овец скачущий Чокчолой богатырь (отгадка куургуч мешалка);
чапкан бойдон
1) на всём скаку;
2) перен. с налёта;
чаап баратып
1) на скаку;
2) перен. с налёта;
чаба турган аттар кони, которые должны принять участие в скачках;
ат чабар
1) человек, принимающий участие в конских ристалищах;
2) место конских ристалищ;
кыргыз айылды көздөй чаппайт, ал өкүрүп келгенде гана болот киргизы (подъезжая) к аулу не пускают коней вскачь, это бывает, когда подъезжают с оплакиванием (см. өкүр-);
көтөрө чап- или ала чап- носиться с кем-чем-л. (восхвалятъ и т.п.);
аша чап- или ашыра чап- хватить через край;
бир аз аша чаап сүйлөп жатасыз вы (в словах) малость перебарщиваете;
өз байдасына чаап (он) преследуя личную выгоду, личные цели;
өз зыянына чаап (он) действуя себе во вред;
сен өз зыяныңа чаап жатасың ты действуешь себе во вред;
алтымыштан аша чаап калган карыя старик, которому перевалило за шестьдесят.
чап- X
(деепричастие чаап и редко чабып)
1. рубить; копать (орудием, которое требует взмаха);
балта чап- рубить топором;
тамырына балта чап-
1) рубить под корень;
2) перен. искоренять, уничтожать;
кетмен чап- работать (копать землю) кетменём;
арык чап- копать арык;
арык чаап жаткан аялдар женщины, копающие арык;
жол чап- прям. , перен. прокладывать дорогу, прокладывать путь;
Каркыранын жолун чаап баратат прокладывают Каркаринскую (на Каркару) дорогу;
чапкан жол проложенная (благоустроенная) дорога;
чөп чап- косить траву, косить сено;
чаап-жыйноо или чаап-жыюу уборка (урожая);
чөптү чаап-жыйноо сенокос;
2. выдалбливать (напр. корыто, жёлоб);
3. хлестать (напр. плетью);
камчы чап- хлестать плетью;
камчысын чап- перен. быть чьим-л. приспешником (защищая его интересы);
бетимди айра чапканың эсиңдеби? ты помнишь, как рассек мне щёку (плетью) ?
чаап кой- хлестнуть (плетью);
башка чап- хлестать по голове;
ала албаса түлкүнү, айландырып, башка чап погов. если (борзая) не может взять лису, развернувшись, хлестни её по голове;
башка чапкандай будто ошарашеяный (букв. будто по голове стукнули);
башка чапкандай жалт бурулуп, кайра үйүнө бет алды она, ошарашенная, мигом повернулась и направилась домой;
көзгө чап- хлестнуть по глазу;
чапкан сайын көз чыкмак беле?
1) разве каждый раз, когда хлестнёшь, глаз вытекает?
2) перен. разве всегда результаты точно совпадают с намерениями?
чапкан сайын көз чыгарып жаткан все его (дурные) замыслы осуществлялись;
канат чап- взмахивать крыльями (напр. об отряхивающейся птице);
чаап ал- забить, захлестать; убить палкой, плетью;
бир бөдөнө чаап алдым я убил перепёлку (напр. палкой);
карышкыр чаап ал- забить волка (дубинами, плетьми);
4. разгромить, учинить разгром;
элибизди жооп чаап, бетбетибизден качтык враг разгромил наш народ, и мы разбежались кто куда;
"саман учуп келатат" десе, Самарканды жоо чапты дейт погов. если (один) скажет: "солома летит", то (другой) говорит: "Самарканд врага разгромил";
Кашкарды чаап алганда фольк. когда он разгромил Кашгар;
5. отделывать или украшать драгоценными металлами;
күмүш чап- отделывать или украшать серебром;
сыртына күмүш чапкан кисе отделанный снаружи серебром кисе (см. кисе 2);
көкүрөктө кош алма алтындан купа чапкандай стих. на груди (у неё) два яблока, будто два куполочка, отделанные золотом;
чабайын в сочет. с некоторыми словами выражает ласку, как бы готовностъ принести себя в жертву;
өпкөмдү чабайын, колкомду чабайын, жүлүнүмдү чабайын, бөйрөгүмдү чабайын и т.п. (так говорят женщины детям или вообще младшим);
жанымды курман чабайын! фольк. паду я в качестве искупительной жертвы!;
чаба жааган жамгыр см. жамгыр.

чап

1. çap, vur;
2. atı çap, atı hızlı yürüt.

чап

чап (дене бөлүгү)
чап жаак

чап

чап (дароо)
чап жабыш
чап-чуп

чап

чап (сол) (диал.)

чап

чап (кумдуу чап) (геог.)

чап

I зат. 1. Ичтин төмөн жагы менен сандын кошулушкан жериндеги жука, такыр жери (көбүнчө малга карата). [Карышкырга] бир бээсинин чабын жардырып, Чымыр да Чаар-Ала-Таш менен кош айтышты (Жантөшев).
2. Чөп такыр чыкпай турган же чыкса да сейрек чыга турган тоонун боору, жантайма бет. Таманы эшилген кызыл кумдуу тар сай, эки жагы кемерленген боз чап (Касымбеков).
ЧАП II такт. Дароо, өтө тездик менен абдан шамдагайлык менен (мис., умтулуу, кармоо ж. б.) Дарыяхан Эркинди чап көтөрүп ала коюп, эки көзүнөн өптү (Жантөшев). —О, кокуй, карылык! — .. деп, кейип койду да, [карыя] чап эле атты жылоолоду (Касымбеков).
ЧАП III: өп-чап к. өп I.
ЧАП IV этиш. 1. Колго кармаган кандайдыр бир нерсе менен шилтөө, шилтеп жиберүү, шилтей уруу; коюп калуу. Чын эсебин табайын, Чыркыратып бул таздын, Башын кыя чабайын («Эр Төштүк»). — Батыш өгүздү отун таңган жиптин учу менен тумшукка чапты (Байтемиров).
2. Чабуул жасап бүлүк салуу, бүлгүнгө түшүрүү, чабуул салып олжо алуу. Уулап жүрүп жайлоодон Калган элди чапты дейт («Семетей»).
3. Шилтөө аркылуу кыюу, кесүү. Чөп чапты. Эгин чапты.
4. Бетине металл орнотуу, баалуу металл орнотуп, кооздоо, каптоо. Күмүш чапкан куюшкан, Жүгөн сатты кайран эл (Шайбеков).
Жол чабуу — 1) жол салуу; 2) өт. жол көрсөтүп берүү. Жаны ачып жолду чапкан түбөлүк, Эмес беле улуу устат Ленин (Турусбеков). Тамырына балта чабуу к. тамыр. Жанымды курман чабайын — 1) курмандыкка да макулмун, бардыгына даярмын деген мааниде колдонулат; 2) жалынып-жалбаруу иретинде айтылат. Өпкөмдү же жүрөгүмдү чабайын к. өпкө.
ЧАП V этиш. 1. Атчан катуу жүрүү, атты катуу чуркатуу. Аксакал алчыланып ылдый чапты, Найзаны оң колтукка таамайлатты (Маликов). Мусабек.. арабаларды жандай чаап келе жатат (Сасыкбаев).
2. Алга умтулуу, илгерилөө, алга жөнөө. Өнөрүң болсо өргө чап, Эмгегиң менен элге жак! (Токтогул).
Аша чабуу — аша кетүү, ашып кетүү, белгилүү чектен, тиешелүү өлчөмдөн ашып кетүү. Бетке чабуу — тартынбай, бетке айтуу. Өз пайдасына чабуу — өз пайдасын көздөө, өз пайдасын көздөп иш кылуу. Пейли чабуу же көңүлү чабуу — пейилденүү, көңүлдөнүү, көңүлү тартуу. Ат чабуу — ат жарыштыруу, байге коюп ат жарыштыруу.

чап-

bang [бэң];
(жыгачтан ж.б.) carve [каав]

чап-

чап-, чаап, чабат
чаап-талап
чапкан бойдон

So following similar words is found:
strtoupper(KG)


Found words in another language:

RU


Found similar words in another language:

RU
Можете поискать примеры использование слово Эл-Создук: