-
чымын
-
1. муха;
кара чымын вид мухи (букв. чёрная муха);
кашка чымын вид мухи (букв. лысая муха);
ырчы чымын сев. вид большой зелёной мухи;
чымын майга конот (о хапугах, расхитителях) муха садится на жир;
чымынды төө кылып көрсөт- делать из мухи слона (букв. верблюда);
чымын-чиркей гнус (мухи, комары и т.п.);
чымын-чиркей деген жок он ничего не сказал;
2. промежуточный хозяин паразита "парабронема скрябини" (маленькая муха, влезающая верблюду в ноздрю или в ухо и вызывающая заболевание);
төөгө чымын тийди мухи напали на верблюда;
кокуй, чымын тиет, чымын тиет мурдун байлагыла, башын байлагыла! ой, муха нападёт, муха нападёт, завяжите (верблюдам) носы, завяжите головы!;
чымын тийип кырылгыр! чтоб на вас мухи напали!, чтоб вы передохли! (брань по адресу верблюдов);
3. перен. шаманские способности, шаманский дар;
чымыны бар обладающий шаманскими способностями;
чымындарды чакыр- (о шамане) вызывать духов;
чымын түшкөн бакшыдай буркулдайт ревёт, как шаман в экстазе;
чымыны кагылган бакшы шаман, лишившийся шаманских способностей;
чымыны кагылган бакшыдай он скис, голову опустил (куда спесь девалась!);
чымыныңды кагып алармын! я с тебя спесь собью!; я вот тебя!;
4. перен. дарование (гл. обр. поэтическое);
менден дагы акындыктын чымыны уча баштаган стих. у меня тоже начало проявляться поэтическое дарование;
чымыны бар акын одарённый акын;
5. перен. душа (см. жан II);
көзүнөн чаар чымыны учту он очень испугался;
үстүнө чымын конбогон ат холеный конь (букв. конь, на которого муха не садилась);
чымындай
1) крохотный, маленький;
2) в отриц. обороте ничуть;
чымындай сабыр кылбады он не проявил никакого терпения;
чымын чакканча билинбеди никакой боли не чувствовалось (даже такой, какая чувствуется при укусе мухи);
чымын конгондой да көрбөйт ему ничего (букв. он не воспринимает даже так, как если бы муха села);
чымын-куюн см. куюн I.
-
чымын
-
зат.. 1. Көбүнчө жугуштуу оорулардын козгогучтарын таратуучу эки канаттуу жандык (курт-кумурска). Ашир баланын бетине коно калган чымынды коруп олтурат (Сасыкбаев). Аттар чымын-чиркейден ылаалап, мурундарын бышкыртып, токтой калып башы-көзүн тизесине кашыйт (Каимов).
2. Диний түшүнүк боюнча: олуя, көзү ачык адамдарда болуучу көбүнчө жин ооруларга каршы күрөшүүдө көрүнбөстөн ошолорго кызмат кылып, жардамдашып жүрүүчү касиет, жин. Чымыны кагылган бакшы. Чымындарды чакыр. Чымыны түшкөн бакшыдай буркулдайт.
3. өт. Талант, ырдап жиберүү шыгы. Адабият факультетине анча-мынча чымыны бар, бирдемелерди чийип жүргөн жаштар келет (Бейшеналиев). Токтогул ушул бала тегин көрүнбөйт, комузга дилгирлигине караганда чымыны бардыр дегенсип ойлонду (Каимов).
♦ Чымын-куюн болуу — өтө тез жүрүү, тызылдоо. Как жарып кыштак ичин бак аралап, Победа бара жатты (Абдыраманов). Чымын-куюн болуп, көчө бойлоп Сатар чуркап келе жатат (Баялинов).
| Основные характеристики | |
|---|---|
| Часть речи | Имя существительное |
| Ед. число | чымын |
| Множ. число | чымындар |
Склонение по падежам - "чымын"
Ед. число
| Падежи | Ед. число |
|---|---|
| Именительный Кто?, Что? | чымын |
| Родительный Чей? | чымындын |
| Дательный Кому?, Чему?, Кому?, Куда? | чымынга |
| Винительный Кого?, Что? | чымынды |
| Местный Где?, У кого? | чымында |
| Исходный Где?, У кого? | чымындан |
Множ. число
| Падежи | Множ. число |
|---|---|
| Именительный Кто?, Что? | чымындар |
| Родительный Чьи? | чымындардын |
| Дательный Кому?, Чему?, Кому?, Куда? | чымындарга |
| Винительный Кого?, Что? | чымындарды |
| Местный Где?, У кого? | чымындарда |
| Исходный Откуда?, От кого? | чымындардан |
Также найдены следующие похожие слова на Кыргызском языке
Можете поискать примеры использование слово Эл-Создук:
чымын