-
боор
-
1. печень; перен. средоточие чувств;
көк боор селезёнка;
туугандын өзү таарынса да, боору таарынбайт погов. родич обижается, да печень его не обижается (всё же - родич);
жети атаңдын боорун же! бран. ешь всякую гадость! (букв. ешь печень семи твоих предков!);
жетсең же, жетпесең, жети атаңын боорун же догонишь (меня) - съешь, не догонишь - гадость ешь (из сказки "Колобок");
боор эңди южн. коричневый, тёмно-рыжий (цвета печёнки);
2. нижняя часть живота;
боору жазы, мойну узун фольк. широкобрюхий и длинношеий;
ат боорунан чаң болуп, кой боорунан кан болуп фольк. пыль была по брюхо коню, кровь была по брюхо овце;
колун бооруна алды он почтительно сложил руки на животе (напр. подходя к кому-л. с почтением);
"колун алып бооруна, абасын көздөй басты" дейт фольк. сложив руки на животе, он направился к дяде своему (см. аба I 1);
эки колун бооруна алып, кулдук урду сложив руки на животе, он выразил (этим) почтение;
боор эт анат. диафрагма;
боор эт менен тең дорогой сердцу;
бала боор этиң менен тең дитя (своё) дорого сердцу;
3. перен. кровный родственник;
бир боорум
1) мой родной брат;
2) так называют умершего, оплакивая его;
"бир боорум" деп, өкүрө турган киши жок у него нет ни одного кровного родственника (букв. у него нет человека, который бы, оплакивая, называл его бир боорум);
оорусун жашырган өлөт, боорун жашырган бөлүнөт погов. кто болезнь свою скрывает, тот умирает, кто родича скрывает (т.е. чуждается его), тот отделяется (от родового коллектива);
4. перен. брат;
күйүшөр бооруң эр Жаныш салам бере тургандыр твой брат богатырь Джаныш шлёт привет;
5. склон горы;
жардын боору стена яра, обрыва;
боору менен жылган кедей бедняк из бедняков (тот, кто не на коне ездит, а на брюхе ползает);
боору менен жыдлып, кедей болуп калды он лишился всего и дошёл до крайней степени бедности;
жерден боорун ал-
1) подрасти;
бала болуп боорун жерден алгандан бери с тех пор, как он перестал ползать (т.е. немного подрос);
2) воспрянуть, подняться (в материальном или общественном отношении);
баланын боору ката элек ребёнок ещё не окреп (не подрос);
башы бүтүн, боору эсенинде подобру-поздорову;
боор бурар тот, кто проявляет заботу (о другом);
болгон карып экен деп, болжосом боор бурар жок он, мол, стал бесприютным, прикину я, нет ли у него кого-либо, кто бы о нём позаботился;
боор тарт- сочувствовать, выказывать симпатию, расположение; оказывать поддержку;
ага сен эмне үчүн боор тартасың? ты что за него заступаешься, что его жалеешь?
боорго тарт- привлекать на свою сторону, располагать к себе;
аны мен боорума тарттым я привлёк его на свою сторону, я его расположил к себе;
боор оору- болеть душой;
ага боорум ооруду мне его стало жаль;
боор оорусаң болбойбу? фольк. почему бы тебе не пожалеть (его) ?
мен анда ага боор ооруган элем я тогда его пожалел;
боору жетик в расцвете сил;
боору бүтүн здоровый (не раненый, не больной);
боору бүтүн кишиден, сайышпай, адам калган жок фольк. из здоровых людей не осталось человека, с которым бы он не сражался;
уй боор чуйск. живущие в согласии, дружно;
боор курт название повальной болезни мелкого скота;
боор баскак южн. название болезни овец;
боор жок (или боор тырмап) күлдүк мы животики надорвали; мы смеялись до упаду;
күлүп атып, боорум катып калды или боорум каткыча күлдүм я покатывался со смеху, я смеялся до упаду;
боорум эзип таштады
1) он уморил меня со смеху;
2) он прямо убил меня;
боору эзилип кетти (чаще о женщине) она расчувствовалась;
небересин көрүп, боору эзилип кетти увидев своего внука, она расчувствовалась (говоря "мой миленький", "мой хорошенький" и т.п.);
сен үчун боорум эзилип кетти я душой изболелся за тебя;
боор эздир- явиться причиной смерти;
эр Канчоро каныма эздирмек болдуң боорумду фольк. ты хочешь, чтобы мой хан, богатырь Канчоро, прикончил меня;
кара боор
1) рябок черногрудый, рябок степной;
2) человек, не знающий родичей, отдаляющийся от них, живущий отдельно от них;
жаман чапан кийгиздим, катыгып адам болсун деп, кара боор жүргүздүм фольк. чтоб он закалился и стал человеком, я его одевал в плохой халат и держал в отдалении от родичей;
боору таш или таш боор или төрө боор жестокий, жестокосердый;
боору ачыды см. ачы-;
боору кер то же, что боорукер;
боор толго то же, что боортолго;
боору такыр кул см. кул 1.
-
боор
-
зат. 1. Адамдын, айбандардын етүн жана тамак сиңирүүгө зарыл болгон бир катар заттарды иштеп чыгаруучу ички органы. - 2. Адамдын, айбандардын курсак жана төш жагы. Эки колун бооруна алып үңкүйө жер карап отурган Алыбай (Жантөшев). [Ок жетпес].. боорун жерге төшөп жата калды (Сыдыкбеков).
- 3. Тоонун, жардын, дубалдын ж. б. бети, каптал тарабы. Жар бооруна уя салган таандарды көрдүк («Жаш ленинчи»). Тамдын бооруна эки-үч мык кагып, кийимкечесин илди («Ала-Тоо»).
- 4. Белгилүү бир жердин аймагы, айланасы, өрөөнү. Чүй боору. [Токтогул] Өзүнүн күүлөрүн Анжиян боорундагы кыргыздарга таркатып кетти (Бөкөнбаев).
- 5. өт. Жакын, тууган, тукуму, теги бир. Бир боор элбиз, жакынбыз («Ала-Тоо»). Далай таттуу даам жедим колуңдан, Кем көрбөдүң өз бир тууган бооруңдан (Осмонов).
♦ Боорун атартуу—өзүнө жакындатуу, жакынкылуу. Боор толгоо к. толго. Боору таш же таш боор — катаал, ырайымы жок, ырайымсыз, кара мүртөз. Душман ырайымсыз жана таш боор (Сыдыкбеков). Пайда кылбайт кедейге Бай-манаптын боору таш! (Тоголок Молдо). Боору катуу —
1) таш боор, бирөөгө боору оорубаган;
2) бойго жетүү, баралына келүү, толуу. Азыр бооруңар ката элек балапансыңар (Бейшеналиев); 3) аябай күлүү, күлкүсү тыйылбоо. Боор көтөрүү — чоңоюу, өсүү, бойго жетүү. Көк боор — курсак көңдөйүнүн сол жак үстүнкү бурчунда жатып, кан шариктерин бөлүп чыгаруучу орган. Кара боор — тез учуучу боору кара илбээсин куш.
| Негизги мүнөздөмөлөрү | |
|---|---|
| Сөз түркүмү | Зат атооч |
| Жекелик сан | боор |
| Көптүк сан | боорлор |
Жөндөлүшү - "боор"
Жекелик сан
| Жөндөмөлөр | Жекелик сан |
|---|---|
| Атооч Ким? Эмне? | боор |
| Илик Кимдин? Эмненин? | боордун |
| Барыш Кимге? Эмнеге? | боорго |
| Табыш Кимди? Эмнени? | боорду |
| Жатыш Кимде? Эмнеде? | боордо |
| Чыгыш Кимде? Эмнеде? | боордон |
Көптүк сан
| Жөндөмөлөр | Көптүк сан |
|---|---|
| Атооч Кимдер? Эмнелер? | боорлор |
| Илик Кимдердин? Эмнелердин? | боорлордун |
| Барыш Кимдерге? Эмнелерге? | боорлорго |
| Табыш Кимдерди? Эмнелерни? | боорлорду |
| Жатыш Кимдерде? Эмнелерде? | боорлордо |
| Чыгыш Кимдерден? Эмнелерден? | боорлордон |
Котормолордун мисалдары: боор
Кыргызча
Орусча
боор
печень
Жеке менчик мамлекеттин алдына дагы бир бөгөт коюп, капитализм жүрөгү жок, таш боор өз алдынчалыкты шартташы мүмкүн деген шектенүүлөргө карабастан, адамдарга эркиндиктерин жана өз алдынчалыгын ийгиликтүү жүзөгө ашырууга мүмкүндүк берген.
Существование частной собственности проводится дополнительный барьер против государства и сделал его лиц осуществлять свою свободу и автономию, хотя были высказаны сомнения о беспощадной индивидуализма, что капитализм может повлечь.
Котормолордун мисалдары: боор
Кыргызча
Англисче
боор
liver
Жеке менчик мамлекеттин алдына дагы бир бөгөт коюп, капитализм жүрөгү жок, таш боор өз алдынчалыкты шартташы мүмкүн деген шектенүүлөргө карабастан, адамдарга эркиндиктерин жана өз алдынчалыгын ийгиликтүү жүзөгө ашырууга мүмкүндүк берген.
The existence of private property provided a further barrier against the state and made it individuals to exercise their freedom and autonomy, even though doubts were expressed about the ruthless individualism that capitalism might entail.
Мындан бөлөк Кыргызском тилинде табылган окшош сөздөр:
Можете поискать примеры использование слово Эл-Создук:
боор