«аш» cөзүнүн «Кыргыз тилинин түшүндүрмө сөздүгү (kg-kg)» сөздүгүндөгү котормосу

Кыргыз тилинин түшүндүрмө сөздүгү (kg-kg)

аш

I зат. 1. Тамак, оокат. Ашым калса калсын, ишим калбасын (макал).

2. Кээ бир өсүмдүктөрдүн мөмөсү, жемиши. Долоно, четин аштары Мончоктой кызыл мөлтүлдөйт (Аалы).
3. Бир жылдан кийин өлгөн кишини эске алып, берилүүчу тамак, тамак берүү салты. Ашка барсаң ачып бар, тойго барсаң тоюп бар (макал). Аш—аттуунуку, той — тондуунуку (макал).
4. Палоо. Аш демделди.

♦ Ичкени аш болбоо — 1) ичкен тамагы сиңбөө; 2) тамак ичкенинен артыгы чыгуу. Сен дегенде ичкен ашын жерге коё коёт — абдан сыйлагандыгын, кадырлагандыгын же самап, дегдеп, ак эткенден так эткендигин билдирүү иретинде колдонулат. Аш бышым к. бышым. Аш айран к. айран.
АШ II этиш. 1. Тоодон, ашуудан ж. б. ары өтүү. Ашуусу бийик тоо ашты, Агыны катуу суу кечти («Эр Төштүк»).

2. Белгилүү бир чектен, өлчөмдөн ж. б. өтүү. Арыктан аша жулкунуп Агын суу жатат шаркырап (Нуркамал). Жыйырмадан жаңы ашкан Жигит эле эр жеткен (Бөкөнбаев).
3. Артуу, ашык болуу. Пландан ашты. Ишке, жүзөгө же турмушка ашуу — орундалуу. Таң ашуу — алыс жол жүрүп келгенден кийин чөп жебей каңтара байланып туруу (жылкыга карата).