«бугу» cөзүнүн Кыргыз тилинен Кыргыз тилине котормосу

Кыргыз тилинин орфографиялык сөздүгү (Карасаев) (kg-kg)

бугу: бугу
бугу-марал
бугу айы (ай аты)

Кыргыз тилинин түшүндүрмө сөздүгү-2 (kg-kg)

Бугу: Бугу – оң канаттагыири уруулардын бири. Бул уруунун келип чыгышы, теги жөнүндөгү уламыш-санжыралар кыргыздардын байыркы тотемисттик ишенимдерин чагылдырат. Этнонимдин параллели «пуга» формасында энесай кыргыздарынын урпактары хакастардын курамында бар. В.Банг кытай жыл баяндарында эскерилген «пу-гу» этнонимин хунну жана телелердеги (төөлөс) аскердик титул-этноним менен байланышта караган. Ю.А.Зуев «Бугу» бугуг – аскер башчысы, оң же сол канаттын аскер жетекчиси» деген мааниде чечмелейт. Арийне, 7-к. бугулардын локализациясы тактала элек. Айрым кытай тилдүү булактар бугуларды ба-е-гу (байырку) жана до-лан-гэ (теленгит) урууларына кошуна жайгашкан уруу катары эсептешкен. Теле конфедерациясынын курамына кирген бугулар 8-к. орто чендеринен тартып Уйгур каганатына баш ийип калышкан. Этнонимдин экинчи мааниси тотемдик жаныбарды туюнтат жана ал тотемдик сыйынуу обьектиси катары байыркы түрк доорунан белгилүү. С.М.Абрамзон да ушул пикирди кубаттап, өз иликтөөлөрүндө далил катары Мүйүздүү эне жөнүндөгү санжырага токтолот. Бугу алгач бир гана уруктун сыйынган тотеми болуу керек. Үстөмдүккө ээ болгон уруктун тотеми өзүнө баш ийген, көз каранды уруктардын тотемдерин сүрүп чыгарып, бүткүл уруунун энчилүү аты ошол тотемдин аты менен атала башташы мүмкүн десек болчудай. Д.Е.Хайтун Түштүк Сибирдеги ж.б. түрк тилдүү элдердин ишенимдериндеги «Бугу» жана «бука» жаныбары мифологиялык бир жаныбарды аныктаганына токтолот (Кыргыз этнографиясы боюнча сөздүк. – Б.: Бийиктик. 2005. 115-б.).

Кыргыз тилинин түшүндүрмө сөздүгү (kg-kg)

бугу

зат. 1. Ача туяктуу, мүйүзү бутакталган кепшөөчү жаныбар. Бугу атууга даярданып жатасыңарбы? (Аалы). Тоо эчки, кийик, марал, бугу өңдүү кайберендер.. жайылып жүрчү (Сасыкбаев).

2. Элдик календарь боюнча төртүнчү айдын аты.

Морфологический словарь кыргызского языка (kg-ru)

Формы слова: бугу

Негизги мүнөздөмөлөрү
Сөз түркүмү	Зат атооч
Жекелик сан	бугу
Көптүк сан	бугулар

Синонимдери
элик

Жөндөлүшү - "бугу"

Жекелик сан

Жөндөмөлөр	Жекелик сан
Атооч^{Ким? Эмне?}	бугу
Илик^{Кимдин? Эмненин?}	бугунун
Барыш^{Кимге? Эмнеге?}	бугуга
Табыш^{Кимди? Эмнени?}	бугуну
Жатыш^{Кимде? Эмнеде?}	бугуда
Чыгыш^{Кимде? Эмнеде?}	бугудан

Көптүк сан

Жөндөмөлөр	Көптүк сан
Атооч^{Кимдер? Эмнелер?}	бугулар
Илик^{Кимдердин? Эмнелердин?}	бугулардын
Барыш^{Кимдерге? Эмнелерге?}	бугуларга
Табыш^{Кимдерди? Эмнелерни?}	бугуларды
Жатыш^{Кимдерде? Эмнелерде?}	бугуларда
Чыгыш^{Кимдерден? Эмнелерден?}	бугулардан