|
түр
|
|
түр I
1. вид, форма;
айыл чарба продукциясынын түрлөрү виды сельскохозяйственной продукции;
кең түрдө в широких размерах;
стихиялык түрдө стихийно;
түргө кел- принять вид, форму;
жумган көзүм ачылбай, түргө келип карыпмын фольк. я дожил (букв. дошёл) до такой старости, что зажмуренные глаза мои (уже) не открываются;
түргө келтир- понуд. от түргө кел- придать вид, форму;
бир түргө сал- придать один (общий для многих) вид;
2. орнамент;
түр кийиз южн. орнаментированный войлок;
чытка түр салуучу фабрика ситценабивная фабрика;
улут маданиятынын түрү форма национальной культуры;
түрү жаман или түрү бузук он замышляет неладное;
...түрү бар похоже, что он...;
түшүнгөндөй түрү бар похоже, что он понял;
келе турган түрү барбы? можно ли думать, что он явится?
ала турган түрү жок не похоже, что он возьмёт;
түр сал- принимать грозный вид;
турду баатыр Табылды, туйгун куштай түр салып фольк. встал богатырь Табылды, приняв вид кречета;
түр керсөт- устрашать.
түр- II
1. заворачивать, засучивать (напр. рукава, штанины), поднимать (напр. подол, полу);
билек тур-
1) засучить рукава;
2) перен. энергично взяться за дело;
уяты бар азамат ишке түрсүн билегин стих. молодец, у которого есть совесть, пусть энергично берётся за дело;
эшик түр- открывать (поднимать) дверь (войлочную в юрте);
көтүн түрүп, балак алды оголив ему зад, выпороли;
түрө кий- надеть (шапку), завернув края;
башында тери малакай, түрө кийип коюптур стих. у шапки, которая у него на голове, он завернул края;
2. перен. тщательно обследовать, осматривать;
Ысык-Көлгө жеткенде, көлдүн башын түргөндө фольк. когда он достиг Иссык-Куля, когда он тщательно обследовал верхнюю часть озера;
турө или түрүп все, всё; сплошь, массой;
төгөрөктүн баарынан түрө келдиң, калайык фольк. вы, люди, явились все со всей округи;
душмандан түрө кол келет фольк. со стороны врагов движется войско лавиной;
карыздардын түтүнүн түрө кыдырып обходя дворы всех должников;
үйдү түрө кыдырышып (они) обходя подряд все дома;
түп атаңды түрүп айт о своём предке скажи всё (какого ты рода-племени, кто твои предки по мужской линии и т.п.);
кулак түр- (см. кулак I).
|
Мобильный режим
=