БАТА (арабча фатиха — тилек, башталыш)—1) курандын биринчи сүрөөсүнүн (главасынын, бөлүмүнүн) аты; 2) дүйнөдөн кайткан адамга куран окуу, үйүнө барып көңүл айтуу. «Манаста» Б. түрдүү окуяларга, көрүнүштөргө, өлүмгө, сөөк коюуга, эскерүүгө байланыштуу кеңири айтылат. Мисалы, өлүктү коюуга, эскерүүгө, башкача айтканда Көкөтөйдүн ашы, Кичи казатта окко учкан элдик баатырлардын жана Манастын өлүмүнө байланыштуу эскерүүлөрдө Б. берилет; 3) ошондой эле тилек, каалоо, алкоо иретиндеги жана болочокто боло турган окуяны, ишти алдын ала билдирүү иретинде да айтылат. Эпосто эскерилген Б-лардын эң негизгиси баатыр баланын кереметтүү бойго бүтүү мотивинин эволюциялык өнүгүүсүндөгү элементтердин бири Б-нын магиялык күчүнө ишенүү түшүнүгү менен байланышкан. «Манас» эпосунун көпчүлүк варианттарындагы туруктуу мотив — Кошойдун Б-сы менен Семетейдин бойго бүтүүсү. Каныкей узакка балалуу болбой жүрөт. Балалуу болуш үчүн атайын аракеттер жасайт: «Бабам Кошой кийсе деп, Бала үчүн жүрөм ынтызар. Батасы мага тийсе — деп», (Сагымбай Орозбаков, 3. 209), «Батасы журтту байыткан» Кошойдун Б-сын алуу үчүн ага атайы арнап 12 жыл шым жасайт, анын Б-сын алгандан кийин боюна бүтүп, Семетей төрөлөт. Эпосто Кошой карыянын тилеги, максаты тике баяндалат: Катылышкан душманын Өгөөлөсүн темирдей. Акыры туулса эркек уул Аты болсун Семетей (Сагымбай Орозбаков, 3. 214),— деп үчилтиктин экинчи бөлүгүнүн баш каарманын Б-дан бойго бүтүргөн уруулук тотем же уруунун башчысы касиеттүү карыя гана болбостон, ага ат койгон да калк карысы Кошой болот. «Манас» эпосундагы Кошойдун Б-сы Манаска, анын жеңиштерине, уулу Семетейге арналган. Бул Кошойдун Манас баатырга бекем берилгендигин айгинелейт. Чынында эле Кошой өмүрүнүн аягына чейин, башка кандардай болуп Манастын бийлигинен баш тартпаганы, ак ниет кызмат кылганы эпосто баса белгиленет. Түрк-моңгол эпосторунда Кошойдун тибиндеги каармандар көп кезигет. Мисалы, көпчүлүк түрк элдеринин оозеки чыгармаларында белгилүү кейипкер Коркут атанын образы көп жагынан Кошойдун образына типтеш. Ал образ түпкүлүгүндө тотемдик атага барып такалары атайы изилдөөлөрдө белгиленген.
С. Алиев
Кошойдун бата берүүсү («Айкөл Манас» драмасы, 1990).
Дополнительные операции по выбранной словарной статьей
Хотите добавить эту статью в свои закладки? Добавить в мои закладки Вы должны войти чтобы система запомнила Ваши закладки. Закладка добавлена.
Копировать ссылку на перевод на этом сайте. Ссылка будет выглядеть как БАТА
HTML ссылка :
Ссылка:
Если обнаружилиошибкуили неточности в словарной статье сообщите нам. Это поможет улучшить Эл-Сөздүк.
10Текст сообщения:
Контрольный вопрос (что вы не робот):Сколько будет 5 + 5? Ответ:
Отправить
Бата – (ар. фатиха – тилек, башталыш) – 1) курандын биринчи сүрөсүнүн (главасынын, бөлүмүнүн) аты; 2) дүйнөдөн кайткан адамга куран окуу, үйүнө барып көңүл айтуу. 3) ошондой эле тилек, каалоо, алкоо иретиндеги жана болочокто боло турган окуяны, ишти алдын ала билдирүү иретинде да айтылат (Манас энциклопедиясы. Т.1, 139-б.). Кыргызда «Куру аякка бата жүрбөйт» деген кеп бар, башкача айтканда, бата берип жаткан кишини бата алып жаткан адам кандайдыр бир жол менен ыраазы кылышы керек. Колунан келгендер бата алуу үчүн мал жетелеп барышкан.
Дополнительные операции по выбранной словарной статьей
Хотите добавить эту статью в свои закладки? Добавить в мои закладки Вы должны войти чтобы система запомнила Ваши закладки. Закладка добавлена.
Копировать ссылку на перевод на этом сайте. Ссылка будет выглядеть как Бата
HTML ссылка :
Ссылка:
Если обнаружилиошибкуили неточности в словарной статье сообщите нам. Это поможет улучшить Эл-Сөздүк.
3Текст сообщения:
Контрольный вопрос (что вы не робот):Сколько будет 6 - 3? Ответ:
Отправить
зат. дин.1. Курандын биринчи сүрөөсүнүн аты.
2. дин. Алкыш, тилек. Куру аякка бата жүрбөйт (макал). Аман болгун балам деп, Ак батасын беришип («Олжобай менен Кишимжан»).
♦ Батакылуу — өлгөн адамдын үйүнө барып дуба кылуу, куран окутуу жана үй-бүлөсүнө көңүл айтуу.
Дополнительные операции по выбранной словарной статьей
Хотите добавить эту статью в свои закладки? Добавить в мои закладки Вы должны войти чтобы система запомнила Ваши закладки. Закладка добавлена.
Копировать ссылку на перевод на этом сайте. Ссылка будет выглядеть как бата
HTML ссылка :
Ссылка:
Если обнаружилиошибкуили неточности в словарной статье сообщите нам. Это поможет улучшить Эл-Сөздүк.
-3Текст сообщения:
Контрольный вопрос (что вы не робот):Сколько будет 5 - 8? Ответ:
Отправить
Мобильный режим
=