|
Умай эне
|
|
Умай эне – балдардын төрөлүшүн жана алардын төрөлгөндөн кийинки убактарындагы ден соолугун сактаган мифтик эне (Манас энциклопедиясы. Т. 2. 312-б.). Умай эне – кыргыздардын салттуу сыйынуусу, ислам дини тараганга чейин түрк элдеринин сыйынуусундагы негизги кудайлардын бири, төлдүн жана түшүмдүүлүктүн кудайы, аялзаттын колдоочусу. Кыргыздардын түшүнүгүндө У.Э. аялдарды, балдарды, үйдү, укум-тукумду колдогон. Жаңы төрөлгөн баланы бешикке бөлөөрдө “Бешик ээси бек карма, Умай эне уйку бер” деп суранышкан. Эмчи-домчу, бүбүлөр төрөт учурунда жана балдарды эмдегенде У. Э-ге кайрылышып, “Менин колум эмес, Умай эненин колу” дешкен. Балдарды, жигиттерди зарыл жумуштарга жөнөтүүдө ата-энеси аларды “Умай энеге тапшырдым” деген сөздөр менен узатышкан. Ислам дини тарай баштаганда У.э. менен удаа Батма, Зууранын (мусулмандар кадыр туткан Фатима, Зухра) аттары атала баштаган. Аларды аялдардын энеси, колдоочусу деп билишкен (Кыргыз тарыхы. Энциклопедия. – Б., 2003. 392-393-бб.).
|
=
=