|
түп
|
|
түп I
1. низ; дно; корень; основание, основа;
жер түбүндө
1) под землёй;
2) перен. на краю света;
жер түбүнө барып келгендей он как будто на краю света побывал;
түлкү кызыл ат минген, түп куйругун шарт түйгөн фольк. сел он на краснолисого коня, хвост у репицы крепко подвязал;
2. род, происхождение; предки;
түбүнөн бери (он) начиная с давних предков; потомственный;
түбүнөн бери шахтёр (он) потомственный шахтёр;
туп тут- продолжать дело отца, дело предков;
жаман көргөн уулу түп тутат погов. дело предков продолжает нелюбимый сын отца (а любимый часто оказывается никудышным);
түп сүр- управлять народом;
тубу күчтүү родовитый;
3. платок на элечек (см.), наматываемый выше кеп чач (см. кеп II 1);
4. (обычно табак туп) остатки пищи на блюде, в чашке;
түбүн ич- или табак түбүн ич-
1) подбирать чьи-л. объедки;
2) перен. быть блюдолизом, чьим-л. прихлебателем;
түпкө жет- донять, допечь; доконать, загубить;
тирүү койбой, түпкө жетет он живым не оставит, доконает;
түбүмө жетти он меня донял, допёк;
өз түбүнө өзү жетти он сам загубил себя, он сам загубил свою жизнь;
түп көтөрө (или түпкөтөрө) совсем, все, всё, сплошь;
түп көтөрө кыргыз журт весь киргизский народ;
калың журт, түп көтөрө, бир жерге баш кошушту стих. массы народные (все) объединились;
олтургандар, түп көтөрө, тура калышты все сидевшие разом встали;
жылкысын түп көтөрө айдап кетишиптир он угнал всех его коней;
кудай түбүн берсин дай бог ему хорошей жизни (пожелание добра детям);
түбү... в конечном счёте, как бы ни было в начале, но...;
жоонун түбү эл болор, тоонун түбү бел болор погов. враг в конечном счёте мирным становится, гора в конечном счёте (понижаясь) перевалом становится;
түбү жыртык бездонный; ненасытный;
бул түбү жыртык дүйнөнүн түбунө чейин ким жеткен? фольк. кто до конца постиг этот ненасытный мир?
түбүн түшкөн! или түбүң түшкүр! чтоб твой род перевёлся!;
түбү жок кара суу спорщик по натуре (его не переспоришь и не переубедишь);
кулак түпкө кой- дать по уху;
анын түбү барып, жаман болот он плохо кончит, он добром не кончит;
түбү барып, ушуну көрдү вот до чего он в конце концов дожил;
кырман түп (см. кырман).
түп II
усиление к словам, начинающимся на тү;
түптүгөл (см. түгөл).
түп III
бух! (подражание глухому отдалённому отрывистому звуку);
түп этип, мылтыктын үнү угулат издалека слышится звук ружейного выстрела;
чоң жардан түп деп, сууга гүштү с высокого берега он бухнулся в воду.
|
Мобилдик режим
=