«ала» cөзүнүн сөздүгүндөгү котормосу

Кыргыз тилинин орфографиялык сөздүгү (Карасаев) (kg-kg)

ала

ала
ала байрак
ала бакан (алабакан
эмес)
ала барман
ала бата
ала баш
ала боор
ала бөйрөк
ала-була
ала булут
ала буурул
ала гүл
ала дөң (этн.)
ала дөңгүл
ала дуңкан
ала жаз
ала жазда
ала жаздан
ала жай
ала жайда
ала жайлай
ала жипти аттабаган
ала жыгач
ала калаш
ала канат (зоол.)
ала карга
ала качкы
ала качма
ала качуу
ала кийиз
ала кол
ала колдоо
ала көлөкө
ала көңүл
ала көөдөн
ала күз
ала-кула
ала курт
ала күү (кызымтал)
ала мойнок
ала ооз
ала өпкө
ала сала
ала салуу
ала тамга
ала таяк
ала телек
ала тополоң
ала туяк
ала чаамай
ала чакмак (алачакмак эмес)
ала чапан
ала чокул
ала чыйырчык
ала шалбырт
ала шырдак
ала-кула көрүү

Кыргыз тилинин түшүндүрмө сөздүгү (kg-kg)

ала

I сын. 1. Ак менен башка түстөрдүн аралаш келген түсү. Менин ала топу, өзбекче чапан кийип отурганым абамдын көзүнө көрүнө калды (Барпы). Жерге ала шалча жая салынган (Абдукаримов).

2. Ынтымаксыз, өз ара пикир келишпеген. Алтооң ала болсоң — алдыңдагыны алдырасың (макал).
3. Текши эмес, бирдей эмес, чала. Акшыңдабай жакшы айдагын, Ала таштап жүрбөгүн (Бөкөнбаев).
4. Арамзалык, митаамдык, жаман ой. Адам аласы — ичинде, мал аласы — тышында (макал).
5. өт. Бирдей эмес, ар түрдүү. Булут ала, жер чоло (макал).

♦ Ала чокул — текши эмес, ала-була, тегиз эмес, бирдей эмес. Ала-кула кылуу — ыркын кетирүү. Ала-кула көрүү — бирдей көрбөө, бирдей деп эсептебөө. Ала шалбырт — жаз алдында кар эрип, баткак болгон мезгил. Ала кийиз к. кийиз. Ала жипти аттабаган — бирөөнүн бир нерсесин албаган, бирөөгө кара санабаган, жамандык ишке барбаган. Бөксөнүн аласы — бүркүттүн бир түрү. Ала жаздан — эрте жаздан. Ала жайдан — эрте жайдан, жай башталгандан. Кара ала — бүркүттүн баласы. Көк ала кылуу же көк ала койдой союу — этин көгөртө уруу, аябай катуу сабоо, тепкилеп салуу. Кызыл ала кылуу — оозу-мурдун канжалатып уруу, сабоо. Ала дөң — сүйл. суусун катарында жутуп жиберүү үчүн суу кошулган сорпо. Ала күү к. күү I. Ала кол — адилетсиз, бардыгына бирдей, тең карабаган. Ала көөдөн к. көөдөн.
АЛА II: ала салуу — баш ылдый болуп оодарылуу, тоголонуу; оодарылып, аңтарылып түшүү; бууракандоо. Алиги эме.. бирөө түртүп жибергенсип, эки-үч ала салып кетти (Таштемиров). Кээде калың чымдар сазандай ала салат (Сыдыкбеков). Шарпылдап, жарга урунат, ала салат Баатырдын ичиндеги кекти козгоп (Үмөталиев).

ала

ала

Жекелик сан

Көптүк сан

Кыргыз тилинин морфологиясы