-
КАҢГЫ
-
КАҢГЫ — этноним. Кыргыздардын ичкилик бөлүгүнүн негизги урууларынын бири. Бакайдын атасы Бай Жакыпка жолуккандан кийинки окуяларда төмөндөгүдөй айтылат:
Жаңыдан келген тууганы,
Бай Жакыпты мааналап
Бир жыл болгон турганы,
Алты, бештен түтүнү,
Каңгы деген калк эле.
Каңгылардын ичинде
Чегиш деген алп эле (Сагымбай Орозбаков, 1. 191).
К. (орусча — канглы, казакча — каңлы — И. М.) тарыхта белгилүү этноним. 11—12-кылымда Хорезм менен Волганын аралыгында огуздар менен 11-кылымда Иртыш аймагынан Орто Азияга келген кыпчактардын аралашмасынан түзүлгөн уруу бирикмеси. Алар көбүнчө көчмөн жана кол өнөрчүлүк турмушта жашашкан. К-лар орто кылымдарда Орто Азия мамлекеттеринде белгилүү роль ойногон. Алардын айрым бөлүктөрү 13-кылымда Ысык-Көлгө да оошуп келгени белгилүү. Бирок, моңголдор аларды таптакыр алсыздандырып ташташкан. Кийинки мезгилдерде К-лар кыргыз, өзбек, казак, каракалпак жана башкырт элдеринин курамына сиңип кеткен. «Манас» эпосу ушул тарыхый чындыкты жалпылаштырып көркөм чагылдырганын айтууга болот.
И. Молдобаев
-
каңгы
-
этиш. 1. Тентүү, бет алган жакка кете берүү. Уруу байлары жай күндөрүндө кайда көчсө, «байкуштары» аларды ээрчип, артынан каңгып жүрө берүүгө аргасыз болушкан (Убукеев).
2. өт. Башы катуу, эмне кылаарын билбей калуу. Эки жол айры болсо, иттин башы каңгы болот (макал). Байкап турган маңгулу, Башы жаман каңгыды («Манас»).
| Негизги мүнөздөмөлөрү | |
|---|---|
| Сөз түркүмү | Зат атооч |
| Жекелик сан | каңгы |
| Көптүк сан | каңгылар |
Жөндөлүшү - "каңгы"
Жекелик сан
| Жөндөмөлөр | Жекелик сан |
|---|---|
| Атооч Ким? Эмне? | каңгы |
| Илик Кимдин? Эмненин? | каңгынын |
| Барыш Кимге? Эмнеге? | каңгыга |
| Табыш Кимди? Эмнени? | каңгыны |
| Жатыш Кимде? Эмнеде? | каңгыда |
| Чыгыш Кимде? Эмнеде? | каңгыдан |
Көптүк сан
| Жөндөмөлөр | Көптүк сан |
|---|---|
| Атооч Кимдер? Эмнелер? | каңгылар |
| Илик Кимдердин? Эмнелердин? | каңгылардын |
| Барыш Кимдерге? Эмнелерге? | каңгыларга |
| Табыш Кимдерди? Эмнелерни? | каңгыларды |
| Жатыш Кимдерде? Эмнелерде? | каңгыларда |
| Чыгыш Кимдерден? Эмнелерден? | каңгылардан |
Мындан бөлөк Кыргызском тилинде табылган окшош сөздөр:
Можете поискать примеры использование слово Эл-Создук:
КАҢГЫ